Εισαγωγή
Το άρθρο 33 του Ποινικού Κώδικα (Ν. 4619/2019) εισάγει έναν νέο λόγο άρσης του καταλογισμού, την “αδυναμία αποφυγής του αδίκου”.
Η διάταξη αυτή ρυθμίζει την περίπτωση του “τραγικού διλήμματος” ή της “σύγκρουσης καθηκόντων”, όπου ο δράστης, λόγω ανυπέρβλητου διλήμματος, αδυνατεί να συμμορφωθεί προς το δίκαιο.
Προϋποθέσεις
Για να εφαρμοστεί η διάταξη του άρθρου 33, οφείλουν να πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
- Ανυπέρβλητο δίλημμα: Ο δράστης να βρισκόταν σε κατάσταση αδυναμίας να επιλέξει μεταξύ δικαίου και αδίκου. Η αδυναμία αυτή οφείλει να είναι αντικειμενική, δηλαδή να μην οφείλεται σε ατομικές αδυναμίες ή ελλείψεις του δράστη.
- Σύγκρουση καθηκόντων: Το δίλημμα να προέρχεται από σύγκρουση καθηκόντων. Ο δράστης να οφείλει, δηλαδή, να επιλέξει ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα καθήκοντα, η τήρηση των οποίων, όμως, είναι αδύνατη ταυτόχρονα.
- Αναλογία προσβολών: Η προσβολή που προκλήθηκε από την πράξη να είναι κατά το είδος και τη σπουδαιότητα ανάλογη με την προσβολή που απειλήθηκε. Ο δράστης, δηλαδή, να μην έχει προκαλέσει δυσανάλογα μεγαλύτερη βλάβη από αυτήν που επιχείρησε να αποτρέψει.
Παραδείγματα
- Στρατιώτης που λαμβάνει εντολή να πυροβολήσει αμάχους: Ο στρατιώτης βρισκόμενος σε σύγκρουση καθηκόντων, αφενός οφείλει να υπακούει στις διαταγές, αφετέρου να μην σκοτώνει αμάχους.
- Γιατρός που καλείται να διαλέξει ποιος από δύο ασθενείς θα λάβει ένα ζωτικής σημασίας φάρμακο: Ο γιατρός βρισκόμενος σε σύγκρουση καθηκόντων, αφενός οφείλει να σώσει όσες περισσότερες ζωές γίνεται, αφετέρου δεν δύναται να επιλέξει αυθαίρετα ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει.
Συμπέρασμα
Η “αδυναμία αποφυγής του αδίκου” αποτελεί έναν νέο και σημαντικό λόγο άρσης του καταλογισμού. Η εφαρμογή της διάταξης αυτής οφείλει να γίνεται με φειδώ και λαμβάνοντας υπόψη όλα τα στοιχεία της κάθε περίπτωσης.
Σημείωση: Η ανάλυση του άρθρου 33 ΠΚ δεν αποτελεί νομική συμβουλή. Σε κάθε περίπτωση, για την αξιολόγηση της ύπαρξης ή μη “αδυναμίας αποφυγής του αδίκου” απαιτείται η εξέταση της συγκεκριμένης πραγματικής κατάστασης από νομικό.
Ονομάζομαι Γιώργος Χατζηθεοδοσίου και είμαι επαγγελματίας στο Digital Marketing όπως και του δικηγορικού Μάρκετινγκ. Έχω πάθος με την κειμενογραφία και την προβολή επαγγελματιών στο διαδίκτυο με εξελιγμένες στρατηγικές σε Ελλάδα και εξωτερικό.