Η διεκδικητική αγωγή είναι μια αγωγή που ασκείται από τον κύριο ενός πράγματος κατά του νομέα ή του κατόχου αυτού, με την οποία ο ενάγων ζητεί την αναγνώριση της κυριότητάς του και την απόδοση του πράγματος.
Η διεκδικητική αγωγή προβλέπεται από το άρθρο 1094 του Αστικού Κώδικα, το οποίο ορίζει ότι:
Ο κύριος πράγματος δικαιούται να απαιτήσει από το νομέα ή τον κάτοχο την αναγνώριση της κυριότητάς του και την απόδοση του πράγματος.
Προϋποθέσεις άσκησης
Για την άσκηση της διεκδικητικής αγωγής απαιτούνται οι εξής προϋποθέσεις:
Κυριότητα του ενάγοντος στο πράγμα: Ο ενάγων πρέπει να έχει κυριότητα στο πράγμα που διεκδικεί. Η κυριότητα μπορεί να αποκτηθεί με διάφορους τρόπους, όπως με αγορά, κληρονομιά, δωρεά, κ.λπ.
Νομή ή κατοχή του εναγομένου: Ο ενάγων πρέπει να αποδείξει ότι ο εναγόμενος έχει νομή ή κατοχή του πράγματος. Η νομή είναι η άμεση και συνεχής εξουσία επί πράγματος, ενώ η κατοχή είναι η άσκηση της νομής με εμφανή τρόπο.
Ακριβή περιγραφή του πράγματος: Η αγωγή πρέπει να αναφέρει με σαφήνεια το πράγμα που διεκδικείται, ώστε να μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια, για αυτό θα πρέπει να προσδιορίζονται επακριβώς τα όρια και κάθε περιγραφική πληροφορία του αντικειμένου της διαφορα.
Αίτημα
Το αίτημα της διεκδικητικής αγωγής είναι η αναγνώριση της κυριότητας του ενάγοντος και η απόδοση του πράγματος. Η αναγνώριση της κυριότητας αποτελεί μια κρίση του δικαστηρίου σχετικά με το ποιος έχει κυριότητα στο πράγμα κινητό ή ακίνητο. Η απόδοση του πράγματος αποτελεί μια υποχρέωση του εναγομένου να παραδώσει το πράγμα στον ενάγοντα.
Ειδικές περιπτώσεις
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η διεκδικητική αγωγή μπορεί να ασκηθεί και από τον νομέα του πράγματος. Αυτό συμβαίνει όταν ο νομέας έχει δικαίωμα να απαιτήσει την απόδοση του πράγματος από τον κάτοχο. Για παράδειγμα, ο μισθωτής μπορεί να ασκήσει διεκδικητική αγωγή κατά του καταληψία, αν ο τελευταίος έχει καταλάβει το μισθωμένο ακίνητο χωρίς δικαίωμα.
Διαδικασία
Η διεκδικητική αγωγή ασκείται ενώπιον του Δικαστηρίοθ της περιφέρειας στην οποία βρίσκεται το πράγμα. Το δικαστήριο στο οποίο θα πρέπει να κατατεθεί και να συζητηθεί η αγωγή προσδιορίζονται αύμφωνα με την αξία του αντικειμένου της διαφοράς. Η αγωγή πρέπει να είναι γραπτή και να αναφέρει τα στοιχεία του ενάγοντος και του εναγομένου, καθώς και τα γεγονότα που θεμελιώνουν την αγωγή.
Η διαδικασία της διεκδικητικής αγωγής χαρακτηρίζεται από αυξημένη πολυπλοκότητα καθώς θα πρέπει το δικόγραφο της αγωγής να είναι σαφώς ορισμένο, ώστε να μη θεωρηθεί η αγωγή αόριστη.
Η παραγραφή της αξιώσεως της διεκδικητικής αγωγής ακολουθεί τον γενικό κανόνα της εικοσαετούς παραγραφής.
Αποτέλεσμα
Αν η αγωγή γίνει δεκτή, το δικαστήριο αναγνωρίζει την κυριότητα του ενάγοντος και διατάσσει την απόδοση του πράγματος σε αυτόν. Ο εναγόμενος υποχρεούται να παραδώσει το πράγμα στον ενάγοντα εντός ορισμένου χρόνου.
Αν ο εναγόμενος δεν παραδώσει το πράγμα στον ενάγοντα, ο τελευταίος μπορεί να ζητήσει την αναγκαστική εκτέλεση της απόφασης του δικαστηρίου.
Συνοψίζοντας, η διεκδικητική αγωγή αποτελεί τη δυνατότητα που παρέχει ο νόμος στον κύριο ενός κινητού ή ακινήτου πράγματος προκειμένου να προστατεύσει το απόλυτο δικαίωμα που έχει στη κυριότητα του. Ωστόσο, το δικόγραφο της αγωγής που πρόκειται να κατατεθεί θα πρέπει να είναι προσεκτικά γραμμένο και να είναι πλήρως εναρμοζισμένο με τη νομοθεσία προκειμένου να μη θεωρηθεί αόριστο.
