Άρθρο 462 – Ποια είναι τα ένδικα μέσα – Οδηγός

Το άρθρο 462 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ΚΠΔ) ορίζει τα ένδικα μέσα που μπορούν να ασκηθούν κατά των βουλευμάτων και των αποφάσεων, εκτός από όσα προβλέπονται με ειδικές διατάξεις του Κώδικα.

Είναι αλήθεια ότι γίνεται σχεδόν ομόφωνα δεκτό πως ο κοινός νομοθέτης δύναται όχι μόνο να περιορίσει, αλλά και να αποκλείσει παντάπασι την άσκηση των ενδίκων μέσων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η πρόσβαση στα ένδικα μέσα δεν κατοχυρώνεται ούτε από το Ελληνικό Σύνταγμα, ούτε από το άρθρο 6 της Διεθνούς Σύμβασης της Ρώμης.

Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι περιορισμοί στην άσκηση αυτής της εξουσίας από τον νομοθέτη. Πιο συγκεκριμένα:

• Η αρχή της αναλογικότητας: Ο νομοθέτης οφείλει να τηρεί την αρχή της αναλογικότητας κατά την επιβολή περιορισμών στα ένδικα μέσα.
• Προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων: Ο νομοθέτης δεν δύναται να αποκλείσει παντάπασι την άσκηση ενδίκων μέσων, εάν τούτο θίγει δυσανάλογα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη.
• Διεθνείς συμβάσεις: Η Ελλάδα δεσμεύεται από διάφορες διεθνείς συμβάσεις, οι οποίες κατοχυρώνουν το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη και πρόσβαση στα ένδικα μέσα.

Συμπερασματικά, ο κοινός νομοθέτης έχει την δυνατότητα να περιορίσει ή και να αποκλείσει την άσκηση ενδίκων μέσων, υπό την προϋπόθεση ότι τηρεί την αρχή της αναλογικότητας, δεν θίγει δυσανάλογα θεμελιώδη δικαιώματα και συμμορφώνεται με τις dispositions of international conventions.

Τα ένδικα μέσα που προβλέπονται στο άρθρο 462 είναι:

• Η έφεση:
  • Ποιος μπορεί να ασκήσει έφεση:
    • Ο κατηγορούμενος, ο εισαγγελέας, ο πολιτικώς ενάγων και ο πολιτικώς εναγόμενος.
    • Ο σύλληπτος ή ο υπόδικος που αθωώθηκε με το ίδιο βούλευμα ή την ίδια απόφαση.
  • Προθεσμία άσκησης έφεσης:
    • 10 ημέρες από τη δημοσίευση της απόφασης.
    • 30 ημέρες από την επίδοση της απόφασης, αν ο δικαιούμενος δεν είναι παρών κατά την απαγγελία της.
  • Πού ασκείται η έφεση:
    • Στο γραμματέα του δικαστηρίου που εξέδωσε την απόφαση.
• Η αίτηση για αναίρεση:
  • Ποιος μπορεί να ασκήσει αίτηση για αναίρεση:
    • Ο κατηγορούμενος, ο εισαγγελέας, ο πολιτικώς ενάγων και ο πολιτικώς εναγόμενος.
  • Προθεσμία άσκησης αίτησης για αναίρεση:
    • 10 ημέρες από τη δημοσίευση της απόφασης.
    • 30 ημέρες από την επίδοση της απόφασης, αν ο δικαιούμενος δεν είναι παρών κατά την απαγγελία της.
  • Πού ασκείται η αίτηση για αναίρεση:
    • Στο γραμματέα του Αρείου Πάγου.

Επιπλέον ένδικα μέσα:

• Ανακοπή ερημοδικίας:
  • Μπορεί να ασκηθεί από τον διάδικο που δεν παρευρέθηκε στη δίκη και καταδικάστηκε ερήμην.
• Αντιρρήσεις κατά της εκτέλεσης:
  • Μπορούν να ασκηθούν από τον διάδικο που θίγεται από την εκτέλεση της απόφασης.
• Αίτηση αναθεώρησης:
  • Μπορεί να ασκηθεί σε περίπτωση ύπαρξης νέων στοιχείων που δεν ήταν γνωστά κατά τη διάρκεια της δίκης.

Σωστά επισημαίνετε ότι ο Ελληνικός Συνταγματικός Χάρτης οργανώνει τη δικαστική προστασία σε πλήθος βαθμίδων δικαστικής αξιολόγησης. Η ύπαρξη Ανώτατων Δικαστηρίων, τα οποία λειτουργούν αποκλειστικά ως δικαστήρια ενδίκων μέσων, αποτελεί σαφή ένδειξη τούτου.

Συγκεκριμένα, το Σύνταγμα προβλέπει:

• Την ύπαρξη τριών ανώτατων δικαστηρίων:
  • Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) για διοικητικές διαφορές.
  • Ο Άρειος Πάγος (ΑΠ) για πολιτικές και ποινικές διαφορές.
  • Το Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΣ) για τον έλεγχο της νομιμότητας των δαπανών του Δημοσίου.
• Την οργάνωση των κατώτερων δικαστηρίων:
  • Τα Πρωτοδικεία και τα Εφετεία, τα οποία δικάζουν πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια, αντίστοιχα, πολιτικές και ποινικές υποθέσεις.
  • Διοικητικά Πρωτοδικεία και Διοικητικά Εφετεία, τα οποία δικάζουν πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια, αντίστοιχα, διοικητικές υποθέσεις.

Η ύπαρξη αυτής της ιεραρχίας δικαστηρίων εξυπηρετεί πλήθος σκοπών, όπως:

• Εξασφάλιση της ορθής ερμηνείας και εφαρμογής του νόμου.
• Προσφορά δυνατότητας στους πολίτες να προσφύγουν σε ανώτερο δικαστήριο, εάν θεωρούν ότι η πρωτόδικη απόφαση ήταν λανθασμένη.
• Ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στην απονομή της δικαιοσύνης.

Συμπερασματικά, η οργάνωση της δικαστικής προστασίας σε πλήθος βαθμίδων δικαστικής αξιολόγησης αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο του Ελληνικού Συνταγματικού Χάρτη και διασφαλίζει την ορθή απονομή της δικαιοσύνης.