Το άρθρο 46 του Ποινικού Κώδικα (Ν. 4619/2019) ρυθμίζει την ποινική ευθύνη του ηθικού αυτουργού και του προβοκάτορα. Σύμφωνα με το άρθρο αυτό, με την ποινή του αυτουργού τιμωρείται όποιος:
- Προκάλεσε με πρόθεση σε άλλον την απόφαση να εκτελέσει την άδικη πράξη που διέπραξε (ηθικός αυτουργός).
- Ενθάρρυνε ή ενίσχυσε την πρόθεση του δράστη να τελέσει την πράξη (προβοκάτορας).
2. Ηθικός αυτουργός
Ο ηθικός αυτουργός είναι ο πνευματικός υποκινητής της άδικης πράξης. Είναι αυτός που επηρεάζει τον δράστη και τον πείθει να τελέσει την πράξη. Η επιρροή του ηθικού αυτουργού μπορεί να ασκηθεί με διάφορους τρόπους, όπως:
- Με προτροπές, υποσχέσεις ή απειλές.
- Με την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης.
- Με την παροχή πληροφοριών ή μέσων για την τέλεση της πράξης.
3. Προβοκάτορας
Ο προβοκάτορας είναι αυτός που προκαλεί τον δράστη να τελέσει την άδικη πράξη, χωρίς όμως να τον πείθει. Ο προβοκάτορας δεν επιδιώκει την τέλεση της πράξης, αλλά εκμεταλλεύεται την ήδη υπάρχουσα πρόθεση του δράστη.
4. Ποινική ευθύνη
Η ποινική ευθύνη του ηθικού αυτουργού και του προβοκάτορα είναι ίση με την ποινική ευθύνη του αυτουργού. Αυτό σημαίνει ότι τιμωρούνται με την ίδια ποινή που θα τιμωρούνταν αν είχαν τελέσει οι ίδιοι την άδικη πράξη.
5. Διαφοροποίηση από την άμεση συνεργία
Η ηθική αυτουργία και η προβοκάτσια διαφοροποιούνται από την άμεση συνεργία. Ο άμεσος συνεργός συμμετέχει στην τέλεση της άδικης πράξης, ενώ ο ηθικός αυτουργός και ο προβοκάτορας δεν συμμετέχουν.
6. Παραδείγματα
- Ηθικός αυτουργός: Ένας άντρας πείθει την γυναίκα του να σκοτώσει τον εραστή της. Η γυναίκα τελεί το έγκλημα και ο άντρας τιμωρείται ως ηθικός αυτουργός.
- Προβοκάτορας: Ένας άντρας προσβάλλει λεκτικά έναν άλλον άντρα, ο οποίος σε έξαλλη κατάσταση τον χτυπά. Ο άντρας που προκάλεσε τις ύβρεις τιμωρείται ως προβοκάτορας.
7. Συμπέρασμα
Η διάκριση μεταξύ ηθικού αυτουργού, προβοκάτορα και άμεσου συνεργού είναι σημαντική για τον σωστό προσδιορισμό της ποινικής ευθύνης κάθε προσώπου που εμπλέκεται στην τέλεση μίας άδικης πράξης.
