Η αγωγή ακύρωσης δημοσιευθείσας ιδιόγραφης διαθήκης είναι η αγωγή, με την οποία ζητείται από το δικαστήριο η αναγνώριση της ακυρότητας μιας δημοσιευθείσας ιδιόγραφης διαθήκης. Η αγωγή αυτή μπορεί να ασκηθεί από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον, δηλαδή από οποιονδήποτε έχει έννομη σχέση με την κληρονομιαία περιουσία και μπορεί να πληγεί από την ισχύ της διαθήκης.
Η αγωγή ακύρωσης δημοσιευθείσας ιδιόγραφης διαθήκης μπορεί να ασκηθεί για τους εξής λόγους:
Ανάκληση της διαθήκης από τον διαθέτη. Η αγωγή αυτή μπορεί να ασκηθεί μόνο από τον διαθέτη, ενώ η ανάκληση της διαθήκης μπορεί να γίνει με οποιαδήποτε διατύπωση, εφόσον δεν προκύπτει από αυτήν ότι ο διαθέτης δεν είχε την πλήρη συνείδηση των πράξεών του.
Ακυρότητα της διαθήκης λόγω ελαττώματος της δικαιοπρακτικής ικανότητας του διαθέτη. Η αγωγή αυτή μπορεί να ασκηθεί από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον και ο οποίος επικαλείται ότι κατά το χρόνο σύνταξης της διαθήκης ο διαθέτης δεν είχε την ικανότητα να συντάξει διαθήκη. Η ικανότητα αυτή πρέπει να υπάρχει τόσο κατά την έναρξη της σύνταξης της διαθήκης, όσο και κατά το τέλος της.
Ακυρότητα της διαθήκης λόγω πλάνης. Η αγωγή αυτή μπορεί να ασκηθεί από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον και ο οποίος επικαλείται ότι ο διαθέτης συνέταξε τη διαθήκη βρισκόμενος σε πλάνη. Η πλάνη πρέπει να είναι σημαντική, δηλαδή να αφορά σε γεγονός ή κατάσταση που θα μπορούσε να επηρεάσει τη βούληση του διαθέτη.
Ακυρότητα της διαθήκης λόγω απάτης. Η αγωγή αυτή μπορεί να ασκηθεί από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον και ο οποίος επικαλείται ότι ο διαθέτης συνέταξε τη διαθήκη βρισκόμενος υπό καθεστώς απάτης. Η απάτη πρέπει να είναι παράνομη και να έχει προκληθεί από τον κληρονόμο ή από άλλον τρίτο.
Ακυρότητα της διαθήκης λόγω βίας ή απειλής. Η αγωγή αυτή μπορεί να ασκηθεί από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον και ο οποίος επικαλείται ότι ο διαθέτης συνέταξε τη διαθήκη υπό την επήρεια βίας ή απειλής. Η βία ή η απειλή πρέπει να είναι παράνομη και να έχει προκληθεί από τον κληρονόμο ή από άλλον τρίτο.
Ακυρότητα της διαθήκης λόγω παράβασης διατάξεων του νόμου ή της καλής πίστης. Η αγωγή αυτή μπορεί να ασκηθεί από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον και ο οποίος επικαλείται ότι η διαθήκη παραβιάζει διατάξεις του νόμου ή της καλής πίστης.
Η αγωγή ακύρωσης δημοσιευθείσας ιδιόγραφης διαθήκης ασκείται ενώπιον του αρμοδίου πρωτοδικείου. Η αγωγή αυτή είναι απαράδεκτη, αν δεν έχει δημοσιευθεί η διαθήκη, σύμφωνα με τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα.
Η αγωγή ακύρωσης δημοσιευθείσας ιδιόγραφης διαθήκης πρέπει να περιέχει τα εξής στοιχεία:
Τα στοιχεία των διαδίκων, δηλαδή τα ονόματα, τα επώνυμα, τις διευθύνσεις κατοικίας, το αφμ του ενάγοντος και τις ιδιότητες τους.
Το αντικείμενο της αγωγής, δηλαδή την ακύρωση της διαθήκης.
Τους λόγους ακύρωσης, δηλαδή τους λόγους για τους οποίους η διαθήκη πρέπει να ακυρωθεί.
Τα αποδεικτικά μέσα, με τα οποία ο ενάγων επικαλείται και αποδεικνύει τους ισχυρισμούς του.
Η αγωγή ακύρωσης δημοσιευθείσας ιδιόγραφης διαθήκης εξετάζεται από το δικαστήριο κατά τη διαδικασία της τακτικής δικαιοδοσίας. Το δικαστήριο, μετά την εκδίκαση της υπόθεσης, μπορεί να απορρίψει την αγωγή ή να την κάνει δεκτή.
Σε περίπτωση που η αγωγή γίνει δεκτή, η διαθήκη ακυρώνεται και η κληρονομιά διανέμεται σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου.
Κατά τη διάταξη του άρθρου 1718 ΑΚ, “διαθήκη, για τη σύνταξη της οποίας δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις των άρθρων 1719 έως 1757, είναι άκυρη, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά”.
Η διάταξη αυτή θεσπίζει την αρχή της ακυρότητας της διαθήκης που δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου. Οι διατάξεις αυτές ρυθμίζουν τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία σύνταξης της διαθήκης, καθώς και τα ουσιώδη στοιχεία αυτής.
Για να είναι έγκυρη μια διαθήκη, πρέπει να πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
Ο διαθέτης πρέπει να έχει την απαιτούμενη δικαιοπρακτική ικανότητα, δηλαδή να είναι ενήλικος και υγιής ψυχικά.
Η διαθήκη πρέπει να είναι γραμμένη ιδοχείρως από τον διαθέτη και όχι με μηχανικό μέσο.
Η διαθήκη πρέπει να υπογραφεί από τον διαθέτη, είτε αυτοπροσώπως, είτε με το χέρι του άλλου.
Η διαθήκη πρέπει να χρονολογηθεί, δηλαδή να αναγράφεται η ημερομηνία της σύνταξής της.
Σε περίπτωση που μια διαθήκη δεν πληροί τις παραπάνω προϋποθέσεις, είναι άκυρη. Η ακυρότητα της διαθήκης μπορεί να ανακηρυχτεί με αγωγή από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον.
Οι διατάξεις του άρθρου 1718 ΑΚ εφαρμόζονται σε όλες τις διαθήκες, ανεξάρτητα από το είδος τους. Έτσι, οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται και στις ιδιόγραφες διαθήκες, οι οποίες είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος διαθήκης στην Ελλάδα, αλλά και στις δημόσιες και μυστικές διαθήκες.
Η ακυρότητα της ιδιόγραφης διαθήκης μπορεί να ανακηρυχτεί με αγωγή από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον, δηλαδή από οποιονδήποτε έχει έννομη σχέση με την κληρονομιαία περιουσία και μπορεί να πληγεί από την ισχύ της διαθήκης. Συζητήστε με έναν δικηγόρο για κληρονομικά θέματα και δείτε αναλυτικά τα επόμενα βήματα.
Οι λόγοι ακύρωσης της ιδιόγραφης διαθήκης είναι οι ίδιοι με τους λόγους ακύρωσης οποιασδήποτε διαθήκης. Οι πιο συνηθισμένοι λόγοι ακύρωσης της ιδιόγραφης διαθήκης είναι οι εξής:
1)Ελαττωμένη δικαιοπρακτική ικανότητα του διαθέτη
2)Πλάνη
3)Απάτη
4)Βία ή απειλή
5)Παράβαση διατάξεων του νόμου ή της καλής πίστης
