Η ένσταση συμψηφισμού είναι μια ένσταση που μπορεί να προβληθεί από τον οφειλέτη που είναι και δανειστής σε μια δίκη, προκειμένου να επέλθει αναδρομική εκκαθάριση των οικονομικών εκκρεμοτήτων με το έτερο μέρος που και αυτός συγκεντρώβει στο πρόσωπο του τις ιδιότητες τόσο του οφειλέτη, όσο και του δανειστή. Η ένσταση αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι ο οφειλέτης έχει απέναντι στον δανειστή του μια απαίτηση που είναι αντίθετη με την απαίτηση του δανειστή.
Οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή της ένστασης συμψηφισμού είναι οι εξής:
Οι δύο απαιτήσεις πρέπει να είναι αντίθετες, δηλαδή να έχουν το ίδιο αντικείμενο και να είναι αντίθετες ως προς το περιεχόμενο. Για παράδειγμα, αν ο δανειστής έχει απαίτηση για καταβολή χρέους 10.000 ευρώ και ο οφειλέτης έχει απαίτηση για αποζημίωση 5.000 ευρώ για ζημιές που του προκάλεσε ο δανειστής, οι δύο απαιτήσεις είναι αντίθετες.
Οι δύο απαιτήσεις πρέπει να είναι ληξιπρόθεσμες.
Οι δύο απαιτήσεις πρέπει να είναι ομοειδείς, δηλαδή να αφορούν σε χρήματα, πράγματα ή υπηρεσίες.
Η ένσταση συμψηφισμού μπορεί να προβληθεί, είτε προφορικά, είτε εγγράφως. Αν προβληθεί προφορικά, πρέπει να καταχωρηθεί στα πρακτικά της δίκης.
Η ένσταση συμψηφισμού έχει ως αποτέλεσμα την απόσβεση των δύο απαιτήσεων, στο μέτρο που καλύπτονται η μία από την άλλη. Για παράδειγμα, αν οι δύο απαιτήσεις είναι 10.000 ευρώ και 5.000 ευρώ, θα συμψηφιστούν και θα απομείνουν 5.000 ευρώ που θα πρέπει να καταβάλει ο οφειλέτης στον δανειστή.
Η ένσταση συμψηφισμού μπορεί να αποκρουσθεί από τον δανειστή μόνο αν αποδείξει ότι η ανταπαίτηση του οφειλέτη δεν είναι βάσιμη ή ότι δεν έχει ληξιπρόθεσμο.
Υπάρχουν δύο είδη συμψηφισμού:
Ο μονομερής συμψηφισμός είναι εκείνος που επέρχεται με μονομερή δήλωση του οφειλέτη, χωρίς να απαιτείται η συναίνεση του δανειστή. Ο μονομερής συμψηφισμός προβλέπεται από το άρθρο 441 του Αστικού Κώδικα.
Ο συμβατικός συμψηφισμός είναι εκείνος που επέρχεται με συμφωνία των δύο μερών. Ο συμβατικός συμψηφισμός μπορεί να αφορά και σε απαιτήσεις που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του μονομερούς συμψηφισμού, όπως απαιτήσεις που δεν είναι ληξιπρόθεσμες ή που δεν είναι ομοειδείς.
Συμπερασματικά
Συμπερασματικά η ένσταση συμψηφισμού είναι ένα σημαντικό ένδικο μέσο που μπορεί να βοηθήσει τον οφειλέτη να απαλλαγεί από μια οφειλή που του επιβάλλεται. Ο νομοθέτης του αστικού κώδικα προέβλεψε την ένσταση συμψηφισμού, προκειμένου να είναι πιο εύκολη η εκκαθάριση χρηματικών απαιτήσεων ανάμεσα στα μέρη, είτε πλήρως, είτε μέχρι του ποσού που η μια απαίτηση καλύπτει την άλλη και αφορά απαιτήσεις υποστατές, ομοειδής, αγώγιμες και ληξιπρόθεσμες. Στα άρθρα 440 έως 442 Α.Κ. προβλέπεται ή έννοια του συμψηφισμού και οι προϋποθέσεις για την ένσταση συμψηφισμού. Θα πρέπει ωστόσο να επισημανθεί πως η ένσταση συμψηφισμού θα πρέπει να πραγματοποιείται κατά τρόπο σαφή και ορισμενο, όπως προκύπτει από τα άρθρα 222 παρ.2 ΚΠολΔ και 262 παρ.1 ΚΠολΔ.
