Ρήτρα μη ανταγωνισμού σε σύμβαση εργασίας. Δεν είναι λίγοι οι εργαζόμενοι που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον εργασιακό τομέα και συχνά αναζητούν νομική συμβουλή στο γραφείο δικηγόρων μας σχετικά με την ρήτρα μη ανταγωνισμού που έχουν υπογράψει στις συμβάσεις εργασίας τους. Η ρήτρα μη ανταγωνισμού είναι κοινή σε πολλούς εργασιακούς χώρους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, φαίνεται να περιορίζει σημαντικά την επαγγελματική ελευθερία των εργαζομένων, ακόμη και μετά τη λήξη της εργασιακής σχέσης.
Είναι αναγκαίο να γνωρίζετε ότι η υποχρέωση των εργαζομένων να μην ανταγωνίζονται τον εργοδότη τους κατά τη διάρκεια της εργασίας τους είναι νόμιμη και βασίζεται στην αρχή της καλής πίστης, όπως προβλέπεται από το άρθρο 288 του Αστικού Κώδικα. Ωστόσο, για την περίοδο μετά τη λήξη της εργασιακής σχέσης, οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα να ασκούν επιχειρηματικές δραστηριότητες και να αναπτύσσονται επαγγελματικά, χωρίς περιορισμούς από τις προαναφερθείσες ρήτρες, εκτός εάν αυτές χαρακτηρίζονται ως καταχρηστικές.
Ρήτρα μη ανταγωνισμού σε σύμβαση εργασίας και η Αρχή της Συμβατικής Ελευθερίας
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι, παρότι η αρχή της συμβατικής ελευθερίας επιτρέπει τη συμφωνία μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων για την επέκταση της υποχρέωσης μη ανταγωνισμού μετά τη λήξη της εργασιακής σχέσης, αυτό δεν σημαίνει αυτόματα ότι αυτή η ρήτρα είναι έγκυρη και νόμιμη. Πρέπει να εξετάζεται για πιθανή καταχρηστικότητα.
Συνεπώς, εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα σχετικά με τη ρήτρα μη ανταγωνισμού στη σύμβαση εργασίας σας, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν δικηγόρο για να αξιολογήσει την νομική σας κατάσταση και να σας παράσχει την ανάλογη συμβουλή.
Τα δικαστήρια, κατά την εξέταση τους για το αν μια συμφωνηθείσα ρήτρα πρέπει να ισχύει και μετά τη λύση της εργασιακής σχέσης, λαμβάνουν υπόψη τους το εάν η συγκεκριμένη ρήτρα εξυπηρετεί τη διαφύλαξη και προστασία των επαγγελματικών συμφερόντων του εργοδότη και δεν αποτελεί υπερβολική περιοριστική διάταξη που περιορίζει την επαγγελματική ελευθερία του εργαζομένου. Τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη από το δικαστήριο σύμφωνα με τη νομολογία είναι τα εξής:
- Η διάρκεια και η επέκταση της απαγόρευσης.
- Το είδος της επαγγελματικής δραστηριότητας που απαγορεύεται στον εργαζόμενο.
- Τυχόν δικαιολογημένα συμφέροντα του εργοδότη που πρέπει να προστατευθούν.
Επιπλέον, σύμφωνα με μεγάλο μέρος της νομικής θεωρίας, ο εργοδότης πρέπει να αποζημιώσει τον εργαζόμενο εύλογα, ώστε η ρήτρα να θεωρείται έγκυρη, ειδάλλως, η ελληνική νομολογία δεν θεωρεί την αποζημίωση ως απαραίτητη προϋπόθεση. Παρ’ όλα αυτά, η αποζημίωση αποτελεί ένα από τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη, μαζί με τη χρονική διάρκεια, την επέκταση της περιοριστικής ρήτρας και το είδος της απαγορευμένης επαγγελματικής δραστηριότητας.
Συνεπώς, αν το δικαστήριο κρίνει ότι η ρήτρα περί μη ανταγωνισμού που ισχύει μετά τη λύση της σύμβασης είναι έγκυρη, τότε ο εργοδότης έχει το δικαίωμα να απαιτήσει αποζημίωση από τον εργαζόμενο αν αυτός παραβιάσει τη ρήτρα. Επιπλέον, μπορεί να αιτηθεί αποζημίωση για την αποκατάσταση της ηθικής του βλάβης, αν συντρέχουν οι σχετικές προϋποθέσεις σύμφωνα με το ελληνικό αστικό δίκαιο.
Σε καταληκτική ανάλυση, η ρήτρα μη ανταγωνισμού αποτελεί ένα συνηθισμένο στοιχείο της επαγγελματικής σχέσης που μπορεί να είναι δικαιολογημένο καθ’ όλη την διάρκεια αυτής. Παρ’ όλα αυτά, σε ορισμένες περιπτώσεις, η ρήτρα αυτή μπορεί να έχει επεκτατική ισχύ και να ισχύει ακόμα και μετά τη λήξη της εργασιακής σχέσης. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι περιορισμοί πρέπει να δικαιολογούνται μόνο αν υπάρχουν σοβαροί λόγοι από την πλευρά του εργοδότη και να περιορίζονται στην ανάγκη προστασίας του νόμιμου συμφέροντός του.
Η νομοθεσία έχει καταστήσει σαφές ότι τα κριτήρια για την αποδοχή μιας τέτοιας ρήτρας μη ανταγωνισμού πέρα από τη λήξη της σύμβασης εργασίας είναι η χρονική διάρκεια, η εξάπλωση της απαγόρευσης, το είδος της απαγορευμένης δραστηριότητας και η ύπαρξη δικαιολογημένου εργοδοτικού συμφέροντος. Είναι απαραίτητο για τους εργοδότες να εφαρμόζουν αυτές τις ρήτρες με σύνεση και προσοχή, διαφορετικά μπορεί να αντιμετωπίσουν νομικές επιπτώσεις στο πλαίσιο του άρθρου 281 του Αστικού Κώδικα, το οποίο αφορά την αποτροπή καταχρηστικής άσκησης δικαιωμάτων.
