Σύμφωνα με το άρθρο 1532 του Αστικού Κώδικα, η γονική μέριμνα μπορεί να αφαιρεθεί από τον γονέα μόνο εάν συντρέχουν ειδικοί λόγοι, που ανάγονται σε:
Παράβαση των καθηκόντων που επιβάλλει το λειτούργημα, όπως η παραμέληση των βασικών αναγκών του τέκνου, η σωματική ή ψυχική βία, η σεξουαλική κακοποίηση, η έκθεση του τέκνου σε κίνδυνο ή η μη παροχή μόρφωσης και εκπαίδευσης.
Καταχρηστική άσκηση του λειτουργήματος, όπως η αυθαίρετη λήψη αποφάσεων που αφορούν το τέκνο, η εκμετάλλευση του τέκνου ή η χρήση του για σκοπούς που δεν συνάδουν με το συμφέρον του.
Αδυναμία άσκησης του λειτουργήματος, η οποία μπορεί να οφείλεται σε σωματική ή ψυχική ανικανότητα του γονέα, σε σοβαρή παραβατική συμπεριφορά ή σε άλλες συνθήκες που καθιστούν αδύνατη την παροχή φροντίδας και προστασίας στο τέκνο.
Οι έννοιες της “παραβάσεων των καθηκόντων που επιβάλλει το λειτούργημα”, της “καταχρηστικής άσκησης του λειτουργήματος” και της “αδυναμίας άσκησης του λειτουργήματος” είναι νομικές έννοιες που ερμηνεύονται από τα δικαστήρια με βάση το συμφέρον του τέκνου.
Παράβαση των καθηκόντων που επιβάλλει το λειτούργημα
Η παράβαση των καθηκόντων που επιβάλλει το λειτούργημα της γονικής μέριμνας μπορεί να συνίσταται σε πράξεις ή παραλείψεις του γονέα που θέτουν σε κίνδυνο την σωματική, ψυχική ή ηθική υγεία του τέκνου. Για παράδειγμα, η παραμέληση των βασικών αναγκών του τέκνου, όπως η σίτιση, η υγιεινή, η ιατρική περίθαλψη και η εκπαίδευση, θεωρείται παράβαση των καθηκόντων που επιβάλλει το λειτούργημα. Η σωματική ή ψυχική βία, η σεξουαλική κακοποίηση και η έκθεση του τέκνου σε κίνδυνο αποτελούν επίσης σοβαρές παραβάσεις των καθηκόντων της γονικής μέριμνας.
Καταχρηστική άσκηση του λειτουργήματος
Η καταχρηστική άσκηση του λειτουργήματος της γονικής μέριμνας συνίσταται σε πράξεις ή παραλείψεις του γονέα που είναι αντίθετες στο συμφέρον του τέκνου. Για παράδειγμα, η αυθαίρετη λήψη αποφάσεων που αφορούν το τέκνο, η εκμετάλλευση του τέκνου ή η χρήση του για σκοπούς που δεν συνάδουν με το συμφέρον του αποτελούν καταχρηστική άσκηση του λειτουργήματος της γονικής μέριμνας.
Αδυναμία άσκησης του λειτουργήματος
Η αδυναμία άσκησης του λειτουργήματος της γονικής μέριμνας μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους, όπως η σωματική ή ψυχική ανικανότητα του γονέα, η σοβαρή παραβατική συμπεριφορά ή άλλες συνθήκες που καθιστούν αδύνατη την παροχή φροντίδας και προστασίας στο τέκνο. Για παράδειγμα, η σοβαρή ασθένεια, η αναπηρία ή η φυλάκιση του γονέα μπορεί να τον καθιστούν ανίκανο να ασκήσει τη γονική μέριμνα. Άλλες καταστάσεις που υποδηλώνουν αδυναμία του γονέα να ασκήσει γονική μέριμνα είναι η τοξικομανία, ο αλκοολισμός και ο εν γένει άσωτος βίος.
Η απόφαση για την αφαίρεση της γονικής μέριμνας από τον γονέα είναι μια σοβαρή απόφαση που πρέπει να λαμβάνεται μόνο όταν συντρέχουν ειδικοί λόγοι που καθιστούν απαραίτητη την προστασία του τέκνου. Η διαδικασία αφαίρεσης της γονικής μέριμνας είναι πολύπλοκη και μπορεί να διαρκέσει αρκετό χρόνο.
Η αφαίρεση της γονικής μέριμνας είναι μια σοβαρή διαδικασία που μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ζωή ενός παιδιού. Σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, η γονική μέριμνα μπορεί να αφαιρεθεί από έναν γονέα μόνο εάν συντρέχουν ειδικοί λόγοι που θέτουν σε κίνδυνο την σωματική, ψυχική ή ηθική υγεία του παιδιού.
Οι ειδικοί λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν στην αφαίρεση της γονικής μέριμνας περιλαμβάνουν:
Κακοποίηση ή παραμέληση του παιδιού από τον γονέα, όπως σωματική βία, σεξουαλική κακοποίηση, ψυχολογική κακοποίηση ή παραμέληση των βασικών αναγκών του παιδιού.
Εξάρτηση του γονέα από ουσίες ή αλκοόλ, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνη συμπεριφορά απέναντι στο παιδί.
**Ανικανότητα του γονέα να φροντίσει το παιδί, λόγω ψυχικής ή σωματικής αναπηρίας.
**Σοβαρή παραβατική συμπεριφορά του γονέα, όπως εγκληματικότητα ή συμμετοχή σε επικίνδυνες δραστηριότητες.
Σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, η γονική μέριμνα είναι το καθήκον και το δικαίωμα των γονέων να φροντίζουν για την ανατροφή, την εκπαίδευση και την προστασία του τέκνου τους. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου και αποτελεί τη γενικότερη έκφανση της επιμέλειας που εντάσσεται στη γονική μέριμνα.
Η παράβαση των καθηκόντων του γονέα μπορεί επίσης να συνίσταται σε:
Παράλειψη παροχής βασικών αναγκών του τέκνου, όπως σίτιση, υγιεινή, ιατρική περίθαλψη και εκπαίδευση.
Σωματική ή ψυχική βία, όπως σωματική κακοποίηση, σεξουαλική κακοποίηση ή ψυχολογική κακοποίηση.
Εκμετάλλευση του τέκνου, όπως η χρήση του τέκνου για παράνομους ή επικίνδυνους σκοπούς.
Εκθέτει το τέκνο σε κίνδυνο, όπως η έκθεση του τέκνου σε επικίνδυνες καταστάσεις ή η αφή του τέκνου αβοήθητου.
Μερικά παραδείγματα παράβασης των καθηκόντων του γονέα:
Μια μητέρα που δεν παρέχει στο παιδί της επαρκή διατροφή ή ιατρική περίθαλψη.
Ένας πατέρας που κακοποιεί σωματικά ή ψυχολογικά το παιδί του.
Ένας γονέας που εκθέτει το παιδί του σε επικίνδυνες καταστάσεις, όπως η αφή του τέκνου μόνο του στο σπίτι ή η έκθεση του τέκνου σε ενήλικες που μπορεί να αποτελούν κίνδυνο.
Ένας γονέας που αρνείται να στείλει το παιδί του στο σχολείο.
Ένας γονέας που χρησιμοποιεί το παιδί του για παράνομους ή επικίνδυνους σκοπούς, όπως η εξαναγκασμός του τέκνου να εργαστεί ή η εκμετάλλευση του τέκνου για σεξουαλικούς σκοπούς.
Εάν πιστεύετε ότι ένας γονέας παραβιάζει τα καθήκοντά του απέναντι στο παιδί του, μπορείτε να υποβάλετε αίτηση στο δικαστήριο για την αφαίρεση της γονικής μέριμνας από τον γονέα. Η αίτηση για αφαίρεση της γονικής μέριμνας πρέπει να συνοδεύεται από στοιχεία που αποδεικνύουν την παράβαση των καθηκόντων του γονέα. Τα στοιχεία αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν ιατρικές βεβαιώσεις, καταθέσεις μαρτύρων ή άλλα έγγραφα
Η διαδικασία αφαίρεσης της γονικής μέριμνας ξεκινά με την υποβολή αίτησης στο δικαστήριο κατά την εκουσία δικαιοδοσία από τον άλλο γονέα, το παιδί, την εισαγγελία ή άλλο φορέα που έχει εποπτεία των παιδιών. Το δικαστήριο οφείλει να διεξαγάγει έρευνα για να διαπιστώσει εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την αφαίρεση της γονικής μέριμνας. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι συντρέχουν, το δικαστήριο μπορεί να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας στον άλλο γονέα, σε τρίτο πρόσωπο ή σε ίδρυμα.
Η αφαίρεση της γονικής μέριμνας είναι μια ακραία λύση που πρέπει να ληφθεί μόνο όταν δεν υπάρχουν άλλες εναλλακτικές λύσεις για την προστασία του παιδιού. Η διαδικασία αυτή είναι πολύπλοκη και μπορεί να διαρκέσει αρκετό χρονικό διάστημα.
Στην Ελλάδα, η διαδικασία αφαίρεσης της γονικής μέριμνας διέπεται από τα άρθρα 1530 έως 1534 του Αστικού Κώδικα.
Εάν αντιμετωπίζετε πρόβλημα με την αφαίρεση της γονικής μέριμνας, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν δικηγόρο εξειδικευμένο στο οικογενειακό δίκαιο.
