Η αγωγή περί κλήρου προβλέπεται για την προστασία του κληρονομικού του δικαιώματος του κληρονόμου.Η αγωγή αυτή μπορεί να ασκηθεί από τον κληρονόμο έναντι κάθε προσώπου που κατακρατεί ως κληρονόμος αντικείμενα της κληρονομίας, ώστε να αναγνωριστεί το κληρονομικό του δικαίωμα, και να του αποδοθεί η κληρονομιά.
Η αγωγή περί κλήρου είναι μια καταψηφιστική αγωγή, δηλαδή επιφέρει την υποχρέωση του εναγομένου να αποδώσει στον ενάγοντα τα αντικείμενα της κληρονομιάς. Η αγωγή αυτή είναι επίσης καθολική, δηλαδή εκτείνεται σε όλα τα αντικείμενα της κληρονομιάς, ανεξάρτητα από το είδος τους ή την αξία τους.
Ο κληρονόμος που ασκεί την αγωγή περί κλήρου πρέπει να αποδείξει ότι είναι κληρονόμος του κληρονομούμενου. Η απόδειξη αυτή μπορεί να γίνει με διαθήκη, με νόμιμη κληρονομική διαδοχή ή με άλλη κληρονομική σχέση.
Εάν η αγωγή περί κλήρου γίνει δεκτή, το δικαστήριο αναγνωρίζει το κληρονομικό δικαίωμα του ενάγοντα και υποχρεώνει τον εναγόμενο να του αποδώσει τα αντικείμενα της κληρονομιάς.
Ειδικότερα, τα δικαιώματα του κληρονόμου στην αγωγή περί κλήρου περιλαμβάνουν τα εξής:
Το δικαίωμα να απαιτήσει την αναγνώριση του κληρονομικού του δικαιώματος.
Το δικαίωμα να απαιτήσει την απόδοση της κληρονομιάς ή κάποιου αντικειμένου της.
Το δικαίωμα να απαιτήσει από τον εναγόμενο να αποδώσει τα ωφελήματα που εξήγαγε από την κληρονομία, καθώς και κάθε άλλη επαύξηση των κληρονομιαίων.
Η αγωγή περί κλήρου είναι ένα σημαντικό ένδικο βοήθημα για την προστασία του κληρονομικού δικαιώματος. Η άσκηση της αγωγής αυτής είναι απαραίτητη σε περίπτωση που το κληρονομικό δικαίωμα του κληρονόμου αμφισβητείται.
Ολική προσβολή της νόμιμης μοίρας του μεριδούχου υπάρχει όταν:
Ο κληρονομούμενος δεν καταλείπει καμία κληρονομιά στον μεριδούχο.
Ο κληρονομούμενος καταλείπει στον μεριδούχο ένα ποσό ή ένα αντικείμενο που έχει αξία μικρότερη από το μισό της εξ’ αδιαθέτου.
Ο κληρονομούμενος επιβάλει στον μεριδούχο κάποιον περιορισμό που στερεί από αυτόν το δικαίωμα να λάβει το σύνολο της νόμιμης μοίρας του.
Στην περίπτωση της ολικής προσβολής της νόμιμης μοίρας, ο μεριδούχος δεν δεσμεύεται από το περιεχόμενο της διαθήκης και δικαιούται να απαιτήσει από τους κληρονόμους την απόδοση της νόμιμης μοίρας του.
Για παράδειγμα, εάν ο κληρονομούμενος έχει δύο παιδιά, ο καθένας από τα οποία δικαιούται νόμιμη μοίρα 1/4 της κληρονομιάς, και στην διαθήκη του καταλείπει ολόκληρη την κληρονομιά στον ένα από τους δύο γιους του, τότε ο άλλος γιος έχει ολική προσβολή της νόμιμης μοίρας του και δικαιούται να απαιτήσει από τον αδελφό του την απόδοση του 1/4 της κληρονομιάς.
Η ολική προσβολή της νόμιμης μοίρας μπορεί να αποκατασταθεί με την άσκηση της αγωγής περί κλήρου από τον μεριδούχο. Η αγωγή αυτή είναι καταψηφιστική και επιφέρει την υποχρέωση των κληρονόμων να αποδώσουν στον μεριδούχο το ποσό ή το αντικείμενο που αντιστοιχεί στην νόμιμη μοίρα του.
Ποιός μπορεί να ασκήσει αγωγή περί κλήρου;
Δικαιούχος να ασκήσει αγωγή περί κλήρου είναι κάθε κληρονόμος, δηλαδή κάθε πρόσωπο που έχει νόμιμο δικαίωμα στην κληρονομιά, είτε με διαθήκη, είτε με νόμιμη κληρονομική διαδοχή.
Συγκεκριμένα, δικαιούχοι να ασκήσουν αγωγή περί κλήρου είναι οι εξής:
Οι κληρονόμοι εξ αδιαθέτου, δηλαδή οι συγγενείς του κληρονομούμενου που θα κλήθηκαν στην κληρονομιά εάν δεν υπήρχε διαθήκη.
Οι κληρονόμοι εκ διαθήκης, δηλαδή τα πρόσωπα που ο κληρονομούμενος όρισε ως κληρονόμους του στη διαθήκη του.
Οι κληρονόμοι με βάση άλλη κληρονομική σχέση, όπως ο σύζυγος του κληρονομούμενου ή ο σύντροφος του κληρονομούμενου σε περίπτωση συμφώνου συμβίωσης.
Επίσης, δικαιούχος να ασκήσει αγωγή περί κλήρου είναι ο μεριδούχος, δηλαδή το πρόσωπο που έχει νόμιμο δικαίωμα στην νόμιμη μοίρα του κληρονομούμενου.
Ο μεριδούχος δικαιούται να ασκήσει αγωγή περί κλήρου εάν η νόμιμη μοίρα του προσβάλλεται με την διαθήκη του κληρονομούμενου.
Η αγωγή περί κλήρου μπορεί να ασκηθεί από τον δικαιούχο είτε ατομικά, είτε από κοινού με άλλους δικαιούχους.
Ποιά μπορεί να είναι τα αντικείμενα της κληρονομίας κατά το άρθρο 1872 Α.Κ;
Σύμφωνα με το άρθρο 1872 του Αστικού Κώδικα, αντικείμενα της κληρονομίας είναι:
Εκείνα στα οποία ο κληρονομούμενος είχε δικαίωμα νομής ή κατοχής κατά τον χρόνο του θανάτου του. Τα αντικείμενα αυτά μπορεί να είναι κινητά ή ακίνητα, ενσώματα ή ασώματα. Για παράδειγμα, αντικείμενα της κληρονομίας μπορούν να είναι χρήματα, ακίνητα, κινητά πράγματα, απαιτήσεις, δικαιώματα, μερίδια σε εταιρείες, άδειες χρήσης, κ.λπ.
Καθετί που ο νομέας της κληρονομιάς αποκτά με δικαιοπραξία χρησιμοποιώντας κληρονομιαία μέσα. Ως κληρονομιαία μέσα νοούνται τα κατ’ εξοχήν αντικείμενα της κληρονομιάς, η χρήση των οποίων οδηγεί έστω και εμμέσως στην κτήση του αντικαταλλάγματος. Για παράδειγμα, εάν ο νομέας της κληρονομιάς πουλήσει ένα ακίνητο της κληρονομιάς, τότε το τίμημα της πώλησης θεωρείται αντικείμενο της κληρονομιάς.
Τα αντικείμενα της κληρονομίας μπορούν να είναι είτε υλικά,είτε άυλα. Υλικά αντικείμενα είναι τα αντικείμενα που μπορούν να αντιληφθούν με τις αισθήσεις, όπως τα κινητά πράγματα, τα ακίνητα, τα χρήματα, κ.λπ. Άυλα αντικείμενα είναι τα δικαιώματα, οι απαιτήσεις, οι άδειες χρήσης, κ.λπ.
Τα αντικείμενα της κληρονομίας μπορούν να είναι είτε ατομικά είτε κοινά. Ατομικά αντικείμενα είναι τα αντικείμενα που ανήκουν στον κληρονομούμενο κατά κυριότητα. Κοινά αντικείμενα είναι τα αντικείμενα που ανήκουν στον κληρονομούμενο και σε άλλους, είτε κατά συγκυριότητα είτε κατά νομή.
Τα αντικείμενα της κληρονομίας μπορούν να είναι είτε ενσώματα είτε ασώματα. Ενσώματα αντικείμενα είναι τα αντικείμενα που έχουν φυσική υπόσταση, όπως τα κινητά πράγματα, τα ακίνητα, κ.λπ. Άυλα αντικείμενα είναι τα δικαιώματα, οι απαιτήσεις, οι άδειες χρήσης, κ.λπ.
Τα αντικείμενα της κληρονομίας μπορούν να είναι είτε ενεργητικά είτε παθητικά. Ενεργητικά αντικείμενα είναι τα αντικείμενα που έχουν θετική αξία για τον κληρονομούμενο, όπως τα χρήματα, τα ακίνητα, κ.λπ. Παθητικά αντικείμενα είναι τα αντικείμενα που έχουν αρνητική αξία για τον κληρονομούμενο, όπως τα χρέη, οι υποχρεώσεις, κ.λπ.
Η αξία των αντικειμένων της κληρονομίας προσδιορίζεται κατά την ημέρα του θανάτου του κληρονομούμενου.
Ποιός φέρει ευθύνη για τα ωφελήματα κατά τις διατάξεις 1874 , 1876 και 1096
Κατά τις διατάξεις των άρθρων 1874, 1876 και 1096 του Αστικού Κώδικα, ευθύνη για τα ωφελήματα της κληρονομίας φέρουν οι κληρονόμοι, οι δανειστές του κληρονομούμενου και οι πρόσωπα που έχουν παράνομα ωφεληθεί από την κληρονομία.
Σύμφωνα με το άρθρο 1874, ο κληρονόμος ευθύνεται για τα ωφελήματα που αποκόμισε από την κληρονομία από την ημέρα του θανάτου του κληρονομούμενου έως την ημέρα της αποδοχής της κληρονομιάς. Η ευθύνη αυτή καλύπτει τόσο τα θετικά ωφελήματα, όπως τα εισοδήματα από τα κληρονομιαία αντικείμενα, όσο και τα αρνητικά ωφελήματα, όπως η μείωση της αξίας των κληρονομιαίων αντικειμένων.
Σύμφωνα με το άρθρο 1876, ο δανειστής του κληρονομούμενου δύναται να ζητήσει από τους κληρονόμους την καταβολή των χρεών του κληρονομούμενου, καθώς και των τόκων και των εξόδων που προήλθαν από την εκπλήρωσή τους. Η ευθύνη αυτή των κληρονόμων για τα χρέη του κληρονομούμενου είναι περιορισμένη στο ενεργητικό της κληρονομίας.
Σύμφωνα με το άρθρο 1096, τα πρόσωπα που έχουν παράνομα ωφεληθεί από την κληρονομία οφείλουν να αποδώσουν τα ωφελήματα αυτά στους κληρονόμους. Η ευθύνη αυτή των παράνομων ωφελούμενων είναι απεριόριστη.
Ειδικότερα, όσον αφορά την ευθύνη των κληρονόμων για τα ωφελήματα της κληρονομίας, αυτή καθορίζεται ως εξής:
Η ευθύνη των κληρονόμων είναι ενδογενής, δηλαδή πηγάζει από το ίδιο το δικαίωμα της κληρονομικής διαδοχής.
Η ευθύνη των κληρονόμων είναι προσωπική, δηλαδή δεν βαρύνει την κληρονομία, αλλά τους ίδιους τους κληρονόμους.
Η ευθύνη των κληρονόμων είναι απεριόριστη, δηλαδή οι κληρονόμοι ευθύνονται για το σύνολο των ωφελημάτων, ανεξάρτητα από το αν ήταν πρόβλεπτα ή μη.
Η ευθύνη των κληρονόμων για τα ωφελήματα της κληρονομίας μπορεί να αποκρουσθεί με την επίκληση των ακόλουθων λόγων:
1) Η κληρονομική αγωγή είναι απαράδεκτη, καθώς ο κληρονόμος δεν έχει νόμιμο δικαίωμα στην κληρονομιά.
2) Η κληρονομική αγωγή είναι αβάσιμη, καθώς τα ωφελήματα που αποδίδονται στον κληρονόμο δεν είναι ωφελήματα της κληρονομίας.
3) Ο κληρονόμος έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του κληρονομούμενου, όπως η καταβολή των χρεών του κληρονομούμενου.
Σε περίπτωση που η ευθύνη των κληρονόμων για τα ωφελήματα της κληρονομίας είναι αληθινή, οι κληρονόμοι έχουν το δικαίωμα να στραφούν εναντίον των τρίτων που έχουν παράνομα ωφεληθεί από την κληρονομία, ώστε να ανακτήσουν τα ποσά που έχουν καταβάλει.
Τί είναι η περί κλήρου αγωγή του αφάντου;
Η περί κλήρου αγωγή του αφάντου είναι η αγωγή που ασκείται από τον άφαντο, ο οποίος επανεμφανίζεται μετά την κήρυξη του ως τέτοιου, για να ζητήσει την αναγνώριση του κληρονομικού του δικαιώματος και την απόδοση της κληρονομίας.
Η αγωγή αυτή ρυθμίζεται από τις διατάξεις των άρθρων 50 Α.Κ. και 1883 παρ.1 του Αστικού Κώδικα. Σύμφωνα με αυτές, ο άφαντος έχει το δικαίωμα να ασκήσει την αγωγή αυτή εντός πενταετίας από την ημέρα της επανεμφάνισής του.
Η αγωγή αυτή είναι καταψηφιστική, δηλαδή ο άφαντος ζητεί να αναγνωριστεί το κληρονομικό του δικαίωμα και να του αποδοθεί η κληρονομία. Η αγωγή αυτή είναι απαράδεκτη, εάν ο άφαντος δεν έχει κληρονομικό δικαίωμα ή εάν έχει παρέλθει η πενταετής προθεσμία για την άσκησή της.
Σε περίπτωση που η αγωγή του αφάντου γίνει δεκτή, τότε ο εναγόμενος υποχρεούται να αποδώσει την κληρονομία στον άφαντο. Η κληρονομία αποδίδεται στον άφαντο όπως ήταν κατά την ημέρα της κήρυξής του ως αφάντου, με τα οφέλη και τις ζημίες που προήλθαν από αυτήν.
Εάν η κληρονομία έχει ήδη διαμοιραστεί μεταξύ των κληρονόμων, τότε ο άφαντος έχει το δικαίωμα να απαιτήσει από τους κληρονόμους την απόδοση της μερίδας του στην κληρονομία.
Η περί κλήρου αγωγή του αφάντου είναι μια σύνθετη αγωγή, η οποία απαιτεί την εξειδίκευση δικηγόρου. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν δικηγόρο για να σας εξηγήσει τις επιλογές σας και να σας βοηθήσει να ασκήσετε την αγωγή σας.
Ειδικότερα, η περί κλήρου αγωγή του αφάντου περιλαμβάνει τα εξής ζητήματα:
Η αναγνώριση του κληρονομικού δικαιώματος του αφάντου.
Η απόδοση της κληρονομίας στον άφαντο.
Η απόδοση των ωφελειών και των ζημιών που προήλθαν από την κληρονομία.
Η απόδοση της μερίδας του αφάντου στην κληρονομία, εάν αυτή έχει ήδη διαμοιραστεί.
