Συγκεκριμένα, τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης του αδικήματος της έκθεσης, σύμφωνα με το άρθρο 306 Ποινικού Κώδικα, περιλαμβάνουν:
- Δράστης του εγκλήματος: Οποιοσδήποτε πράξει τις ενέργειες που περιγράφονται στο άρθρο 306 Ποινικού Κώδικα.
- Αντικείμενο του εγκλήματος: Το ανθρώπινο άτομο που υφίσταται την προσβολή.
- Πράξη της προσβολής του εννόμου αγαθού: Η εκθεση ενός ατόμου σε κατάσταση όπου είναι αβοήθητο και απειλείται η ανθρώπινη ζωή του, είτε αυτό γίνεται εσκεμμένα (με απώτερο σκοπό) είτε αποτελεί αμέλεια του δράστη (π.χ., αφήνει αβοήθητο κάποιον που τραυματίστηκε και χρειάζεται βοήθεια).
- Αποτέλεσμα της πράξης στην πρώτη μορφή τέλεσης: Η κατάσταση όπου το ανθρώπινο άτομο που εκτίθεται στην αβοήθητη κατάσταση απειλείται στην ανθρώπινη ζωή του.
- Αιτιώδης συνάφεια ανάμεσα στην πράξη της προσβολής και στο αποτέλεσμα: Πρέπει να υπάρχει αιτιώδης συνάφεια ανάμεσα στην πράξη της προσβολής (εκθεση ή αφήνει αβοήθητο κάποιον) και στο αποτέλεσμα (απειλή για την ανθρώπινη ζωή).
Συνολικά, αυτά τα στοιχεία αποτελούν τη βάση για την κατηγορία και την επιβολή ποινών στον δράστη του αδικήματος της έκθεσης σύμφωνα με τον ποινικό νόμο.
Ποιος μπορεί να είναι ο υπεύθυνος για την πράξη της έκθεσης;
Στην πρώτη μορφή του εγκλήματος, οποιοσδήποτε μπορεί να είναι ο υπεύθυνος, καθώς αυτή αποτελεί ένα κοινό αδίκημα. Σε αντίθεση, στη δεύτερη μορφή του εγκλήματος, όπου το αδίκημα είναι γνήσια ιδιαίτερο, μόνο άτομα με συγκεκριμένες νομικές υποχρεώσεις, όπως η υποχρέωση να φροντίζουν, να περιθάλπουν ή να μεταφέρουν το θύμα, μπορούν να είναι δράστες αυτής της μορφής εγκλήματος. Στόχος της πράξης της έκθεσης είναι ο άλλος άνθρωπος. Αυτό το αδίκημα εκδηλώνεται με δύο τρόπους: 1) με την έκθεση κάποιου άλλου σε επικίνδυνη θέση (στην στενή έννοια της έκθεσης) και 2) με το να αφήνει κάποιος άλλον σε επικίνδυνη κατάσταση (στην ευρεία έννοια της έκθεσης). Το αδίκημα της έκθεσης διαπράττεται όταν κάποιος, με οποιονδήποτε τρόπο, θέτει κάποιον άλλον σε μια θέση όπου η ζωή του είναι αβέβαιη, ενώ προηγουμένως βρισκόταν σε πιο ασφαλή θέση. Για τον νόμο, δεν είναι απαραίτητο να είναι η προηγούμενη θέση του θύματος απόλυτα ασφαλής, αλλά αρκεί να ήταν σχετικά ασφαλής. Το εάν η προηγούμενη θέση του θύματος ήταν νόμιμη ή παράνομη δεν έχει νομική σημασία.
Η αιτία του κινδύνου δεν έχει νομική σημασία, καθώς είναι αδιάφορος και ο τρόπος με τον οποίο ο δράστης εκθέτει το θύμα. Ως “αβοήθητος” ορίζεται ένα άτομο που δεν μπορεί να αποτρέψει τον κίνδυνο για τη ζωή του, ούτε αυτός ούτε κάποιος τρίτος. Διότι ανήκει στην κατηγορία των αδικημάτων συγκεκριμένης διακινδύνευσης, για να θεωρηθεί κάποιος “αβοήθητος”, πρέπει να υπήρξε πραγματικός κίνδυνος για τη ζωή του. Συνεπώς, πρέπει να επιβεβαιώνεται ότι το θύμα πραγματικά κινδύνευσε να χάσει τη ζωή του. Ως κίνδυνος ορίζεται κάθε αλλαγή στον εξωτερικό κόσμο που μπορεί να οδηγήσει στη ζημιά του νόμιμου αγαθού, αν δεν αποτραπεί από κάποια δύναμη.
Η εκτίμηση του κινδύνου γίνεται με βάση αντικειμενικά επιστημονικά δεδομένα αφού έχει συμβεί το γεγονός. Το αδίκημα της έκθεσης μπορεί να διαπραχθεί όχι μόνο μέσω ενεργειών, αλλά και μέσω παραλείψεων, από το άτομο που έχει νομική υποχρέωση να αποτρέψει τον κίνδυνο για τη ζωή του θύματος. Υποχρέωση να παρέχει βοήθεια υπάρχει μόνο για εκείνους που εμπίπτουν σε κατηγορίες που καθορίζονται από τον νόμο.
Κατ’ αρχήν, αυτοί που έχουν νομική υποχρέωση να προστατεύουν το θύμα. Αυτή η υποχρέωση μπορεί να πηγάζει από το νόμο, από σύμβαση, από προηγούμενη εκούσια ενέργεια του δράστη, ή ακόμη και από στενές προσωπικές σχέσεις. Δεύτερον, αυτοί που έχουν νομική υποχρέωση να περιθάλπουν, να φροντίσουν, ή να μεταφέρουν το θύμα. Τρίτον, αυτοί που προκάλεσαν τον κίνδυνο με υπαιτιότητά τους. Όσον αφορά το αποτέλεσμα της πράξης, στην πρώτη μορφή του αδικήματος, αυτό είναι η περιέλευση του θύματος σε αβοήθητη θέση. Ο νόμος απαιτεί την ύπαρξη αιτιώδους σχέσης μεταξύ της πράξης της έκθεσης και του αποτελέσματος, ειδικότερα στην πρώτη μορφή του εγκλήματος. Συνεπώς, απαιτείται να υπάρχει αιτιώδης σχέση ανάμεσα στην πράξη του δράστη, δηλαδή την έκθεση, και στο αποτέλεσμα που προέκυψε, που είναι η αβοήθηση του θύματος, όπως το καθορίζει η κρατούσα ποινική θεωρία του ισοδύναμου των όρων.
Στο άρθρο 306, παράγραφος 2, του Ποινικού Κώδικα αναφέρονται δύο εξαιρετικές μορφές εγκληματικής συμπεριφοράς. Η πρώτη είναι η πρόκληση σοβαρής βλάβης στην υγεία του θύματος, εννοώντας με αυτό την πρόκληση σοβαρών σωματικών ή ψυχικών πληγών, όπως περιγράφεται στο άρθρο 310, παράγραφος 1 και 2, του Ποινικού Κώδικα.
Σχετικά με τα στοιχεία της υποκειμενικής υπόστασης του αδικήματος της έκθεσης, για τη βασική πράξη απαιτείται η πρόθεση, δηλαδή η επιδίωξη της πράξης ή το τουλάχιστον ενδεχόμενος δόλος, ακόμα και σε χαμηλό βαθμό, για όλα τα στοιχεία της πράξης που περιγράφονται αντικειμενικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο νόμος απαιτεί την πρόθεση για τη δεύτερη μορφή τέλεσης, αλλά παρά τη σιωπή του νόμου όσον αφορά την πρώτη μορφή τέλεσης, ισχύει το άρθρο 26 του Ποινικού Κώδικα.
Όσον αφορά τα αδικήματα που χαρακτηρίζονται από το αποτέλεσμα, απαιτείται δόλος σε οποιοδήποτε βαθμό για τα αντικειμενικά στοιχεία του εγκλήματος, ενώ η αμέλεια σχετίζεται με το πιθανότερο αποτέλεσμα που ενδεχομένως να προκύψει. Όσον αφορά τις ποινές, ο νόμος προβλέπει φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών για τις δύο μορφές του βασικού εγκλήματος, που σημαίνει ποινή από έξι μήνες έως πέντε χρόνια. Για τη διακεκριμένη περίπτωση εγκλήματος, η ποινή φυλάκισης κυμαίνεται από τρία έως πέντε χρόνια, ενώ για τη σοβαρότερη μορφή της έκθεσης, προβλέπεται κάθειρξη έως 10 χρόνια.
