Το έγκλημα της πλαστογραφίας είναι ένα έγκλημα που πραγματοποιείται εις βάρος των υπομνημάτων, δηλαδή των εγγράφων, των ενσήμων και των οροσήμων. Το προστατευόμενο έννομο αγαθό είναι η πίστη στα έγγραφα. Στη πράξη, το συγκεκριμένο αδίκημα είναι αρκετά σύνηθες είτε αυτοτελώς, είτε σε συνδυασμό με άλλα αδικήματα.
Στο άρθρο 216 του Ποινικού Κώδικα μετά από τον Νόμος 4619/2019 ορίζονται τα ακόλουθα για το έγκλημα της Πλαστογραφίας:
<<1. Όποιος καταρτίζει πλαστό ή νοθεύει έγγραφο με σκοπό να παραπλανήσει με τη χρήση του άλλον σχετικά με γεγονός που μπορεί να έχει έννομες συνέπειες τιμωρείται με φυλάκιση και χρηματική ποινή.
- Με την ίδια ποινή τιμωρείται όποιος για τον παραπάνω σκοπό εν γνώσει χρησιμοποιεί πλαστό ή νοθευμένο έγγραφο.
- Αν ο υπαίτιος των πράξεων των παρ. 1 και 2 σκόπευε να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον περιουσιακό όφελος βλάπτοντας τρίτον ή σκόπευε να βλάψει άλλον, τιμωρείται:
α) εάν το συνολικό όφελος ή η συνολική ζημία είναι ιδιαίτερα μεγάλη, με φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) μηνών και χρηματική ποινή,
β) εάν το συνολικό όφελος ή η συνολική ζημία υπερβαίνει τις εκατόν είκοσι χιλιάδες (120.000) ευρώ, με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη και χρηματική ποινή.
- Αν οι πράξεις των παρ. 1 και 2 στρέφονται άμεσα κατά του νομικού προσώπου του ελληνικού Δημοσίου, των νομικών προσώπων Δημοσίου Δικαίου ή των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και το συνολικό περιουσιακό όφελος ή η συνολική ζημία υπερβαίνει συνολικά τις εκατόν είκοσι χιλιάδες (120.000) ευρώ, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα (10) ετών και χρηματική ποινή έως χίλιες (1.000) ημερήσιες μονάδες. Οι πράξεις αυτές παραγράφονται μετά είκοσι (20) έτη.>>
Η πλαστογραφία τελείται με δύο τρόπους, αφενός με κατάρτιση πλαστού εγγράφου, αφετέρου με νόθευση εγγράφου. Ας δούμε όμως τι ορίζεται εκ του νόμου ως έγγραφο, ώστε να καταστεί πιο κατανοήτό το έγκλημα της πλαστογραφίας. Σύμφωνα με το ποινικό κώδικα, έγγραφο είναι κάθε γραπτό που είναι πρόσφορο να αποδείξει ή προορίζεται να αποδείξει, γεγονός που έχει έννομη σημασία. Ωστόσο, ως έγγραφο νοείται και κάθε σημείο που προορίζεται να αποδείξει γεγονός με έννομη σημασία, καθώς και κάθε μέσο το οποίο χρησιμοποιείται από υπολογιστή ή περιφερειακή μνήμη υπολογιστή με οποιοδήποτε τρόπο, ήτοι ηλεκτρονικό, μαγνητικό ή οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Επιπροσθέτως, έγγραφο αποτελεί κάθε άλλο υλικό, στο οποίο εγγράφεται οποιαδήποτε πληροφορία, όπως εικόνα, σύμβολο, ήχος, εφόσον προορίζεται ή είναι πρόσφορο να αποδείξει γεγονός με έννομη συνέπεια. Θα πρέπει βέβαια το έγγραφο να έχει κάποια ουσιώδη στοιχεία, όπως είναι το όνομα και η υπογραφή του εκδότη καθώς και ημερομηνία.
Ποια είναι τα συνηθέστερα παραδείγματα εγγράφων που είναι δεκτικά πλαστογραφίας;
Aναμφίβολα, η απαρίθμιση των εγγράφων που είναι δεκτικά πλαστογραφίας είναι αδύνατη καθώς η λιστά κυριολεκτικά δεν έχει τέλος. Μερικά ενδεικτικά παραδείγματα είναι, τα τεχνικά σχέδια των μηχανικών, οι εγγραφές στη συσκευασία φαρμάκων, ο αριθμός πλαισίου του κινητήρα αυτοκινήτου, η ένδειξη του μετρητή της ΕΥΔΑΠ, τα εισιτήρια της συγκοινωνίας, η υπογραφή του ζωγράφου πάνω στο πίνακα, η σφραγίδα με την ημερομηνία του ταχυδρομείου πάνω στην επιστολή, το φαξ, οι τιμές που αναγράφονται πάνω στα καταναλωτικά αγαθά, το επικυρωμένο φωτοαντίγραφο, οι ενδείξεις για ημερομηνία παρασκευής και ημερομηνία λήξης πάνω σε εμπορεύματα, η σφραγίδα κρεοσκοπικού ελέγχου πάνω στα κρέατα , το όνομα του αποστολέα και του παραλήπτη σε μια επιστολή κ.α. Δε συνιστούν έγγραφα η απλή ανεπικύρωτη φωτοτυπία, καθώς και το σχέδιο ενός εγγράφου.
Τι είναι η κατάρτιση πλαστού και τι η νόθευση εγγράφου;
Κατάρτιση πλαστού εγγράφου είναι η τέλεση του εγκλήματος της πλαστογραφίας κατά την οποία, το πρόσωπο που φέρεται ως εκδότης του εγγράφου, δεν είναι ο πραγματικός εκδότης του, δηλαδή δεν του ανήκει η υπογραφή του εγγράφου, ενώ η τέλεση του εγκλήματος της πλαστογραφίας με νόθευση εγγράφου πραγματοποιείται στο περιεχόμενο του εγγράφου, ο δράστης δηλαδή πράττει ουσιώδη επέμβαση στο έγγραφο που αλλοιώνει το αληθινό του περιεχόμενο, όπως για παράδειγμα σε περίπτωση που αλλάζει την ημερομηνία του εγγράφου ή όταν προβαίνει σε προσθήκη μιας νέας σελίδας σε συμβόλαιο ακινήτων, καθώς και σε άλλες περιπτώσεις επέμβασης στο περιεχόμενο του εγγράφου.
Για να έχουμε το έγκλημα της πλαστογραφίας, θα πρέπει εκτός από την αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος, δηλαδή τη κατάρτιση πλαστού εγγράφου ή τη νόθευση εγγράφου να υφίσταται και το υποκειμενικό στοιχείο του αδίκου στο πρόσωπο του δράστη, δηλαδή να έχει ο δράστης σκοπό παραπλάνησης για γεγονός που έχει έννομες συνέπειες. Χωρίς το υποκειμενικό στοιχείου του αδίκου, δε τελείται το αδίκημα της πλαστογραφίας. Σημαντικό είναι να επισημανθεί πως, ο σκοπός του δράστη να παραπλανήσει δια του πλαστογραφηθέντος εγγράφου, θα πρέπει να υφίσταται κατά τη στιγμή της κατάρτισης ή της νόθευσης, ενώ δεν είναι απαραίτητο και να πραγματοποιηθεί ο σκοπός. Επισημαίνεται πως, η χρήση του πλαστού εγγράφου από τον ίδιο τον δράστη, θεωρείται επιβαρυντική περίσταση, ωστόσο και το να χρησιμοποιηθεί το πλαστό έγγραφο από κάποιον άλλον πλην του πλαστογράφου τιμωρείται αυτοτελώς, εφόσον φυσικά το πρόσωπο που χρησιμοποιεί το πλαστό έγγραφο έχει γνώση της πλαστότητας του.
Τέλος, αναφέρεται πως η πλαστογραφία είναι ένα αδίκημα το οποίο συνήθως αποτελεί αναγκαίο προστάδιο τέλεσης των αδικημάτων της υπεξαίρεσης και της απάτης. Για να πραγματοποιηθούν τα αναφερθέντα εγκλήματα, οι δράστες συχνά προβαίνουν είτε σε κατάρτιση πλαστού εγγράφου, είτε σε νόθευση εγγράφου για να πετύχουν τους δόλιους σκοπούς τους.
