Το διαδίκτυο αναμφίβολα αποτελεί, τη μεγαλύτερη τεχνολογική καινοτομία της εποχής μας. Ωστόσο, παρά τη διευκόλυνση της επικοινωνίας που παρέχει σε όλους μας με τη πληθώρα των εφαρμογών του, έχει και μειονεκτήματα.. Μια προβληματική που έχει ανακύψει εκ των εφαρμογών του, η πιο γνωστή εκ των οποίων είναι το facebook είναι αν μπορεί να πραγματοποιηθεί προσβολή της προσωπικότητας μέσω Facebook ή οποιασδήποτε άλλης πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης. Σημαντικό είναι να επισημανθεί πως δεν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη πρόβλεψη για το facebook, αλλά η νομική αντιμετώπιση σε περίπτωση προσβολών της προσωπικότητας δια διαδικτύου είναι η ίδια, για όλες τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης που υπάρχουν στο διαδίκτυο και για όλες τις εφαρμογές του διαδικτύου.
Tι προβλέπει η νομοθεσία μας, για περιπτώσεις προσβολής της προσωπικότητας;
Στον αστικό κώδικα, προβλέπονται οι διατάξεις για τη προσβολή της προσωπικότητας συγκεκριμένα, στο άρθρο 57 ΑΚ ορίζεται πως «Όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Αξίωση αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται». Μάλιστα σύμφωνα με το άρθρο 59 του Αστικού Κώδικα «στις περιπτώσεις των άρθρων 57 και 58 το δικαστήριο με απόφασή του, ύστερα από αίτηση αυτού που έχει προσβληθεί και αφού λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, μπορεί επιπλέον να καταδικάσει τον υπαίτιο να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη αυτού που έχει προσβληθεί» και ειδικότερα να τον υποχρεώσει (τον υπαίτιο) σε πληρωμή χρηματικού ποσού, σε δημοσίευμα ή σε οτιδήποτε άλλο επιβάλλεται από τις περιστάσεις. Παρέχεται λοιπόν προστασία με τα παραπάνω άρθρα στη προσωπικότητα και κατ’ επέκταση στην αξία του ανθρώπου ως ατομικό δικαίωμα κατοχυρωμένο από το άρθρο 2§1 του Συντάγματος.
Τι προβλέπει η νομολογία μας (δηλαδή οι δικαστικές αποφάσεις) για τη προσβολή προσωπικότητας μέσω διαδικτύου;
H νομολογία των Ελληνικών δικαστηρίων, έχει κρίνει πως είναι δυνατόν να επέλθει προσβολή της προσωπικότητας κάποιου, μέσω οποιουδήποτε ιστότοπου κοινωνικής δικτύωσης, καθώς ο κάθε χρήστης που είναι συνδεδεμένος δύναται να δημιουργήσει προσωπικό ιστολόγιο και να προβαίνει μέσω αυτού σε σχόλια και σύντομες αναρτήσεις, που μπορεί να επηρεάσουν τρίτους. Μάλιστα, τόσο κατά τη θεωρία, όσο και κατά τη νομολογία, κάθε προσβολή μέσω διαδικτύου εξομοιώνεται με προσβολή << δια του τύπου>>. Η εκδίκαση των αγωγών προσβολής της προσωπικότητας, πραγματοποιείται με τη διαδικασία των ειδικών περιουσιακών διαφορών σύμφωνα με το άρθρο 614 ΚΠολΔ.
Τι δικαιώματα έχει ο παθόντας για να προστατεύσει τη προσωπικότητα του, σύμφωνα με τη νομοθεσία περί προσβολής προσωπικότητας;
Στις περιπτώσεις που κάποιος είναι θύμα προσβολής προσωπικότητας εκ των αναρτήσεων σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης ή έχει υποπέσει στην αντίληψη του, πως έχουν αναρτηθεί δυσφημητικές διαδόσεις για τη προσωπικότητα του, η νομοθεσία του παρέχει τα ακόλουθα δικαιώματα:
- Αξίωση για άρση της προσβολής, σύμφωνα με το άρθρο 57 ΑΚ παρ. 1 εδ.α: για να τυγχάνει εφαρμογής η συγκεκριμένη διάταξη, θα πρέπει η προσβολή να είναι παράνομη και υφιστάμενη. Για να μπορέσει να θεωρηθεί μια προσβολή υφιστάμενη, αρκεί είτε να προηγήθηκε και να υφίσταται κίνδυνος να επαναληφθεί στο μέλλον, είτε να πρόκειται να συμβεί για πρώτη φορά στο μέλλον. Μάλιστα, θα πρέπει να συντρέχει αντικειμενική ευθύνη του προσβάλλοντος, χωρίς να είναι απαραίτητο να υπάρχει υπαιτιότητα του. Το αγωγικό αίτημα είναι, να επαναφερθεί η κατάσταση που υπήρχε πριν από την προσβολή. Αυτό μπορεί να γίνει για παράδειγμα, με μια αναδημοσίευση στη στήλη, ώστε να αποκατασταθεί η τιμή κάποιου και να αποκατασταθούν τα πράγματα στη προτέρα κατάσταση. 2.Αξίωση για παράλειψη της προσβολής στο μέλλον, σύμφωνα με το άρθρο 57 ΑΚ παρ. 1 εδ α: για την εφαρμογή της παρούσας διάταξης θα πρέπει να υπάρχει προηγούμενη παράνομη προσβολή, αλλά και να υφίσταται βάσιμος κίνδυνος να επαναληφθεί αυτή στο μέλλον. 3. Αξίωση προς αποζημίωση σύμφωνα με το άρθρο 57 ΑΚ παρ. 2, για να τεθεί σε ισχύ η συγκεκριμένη διάταξη, θα πρέπει να υφίστανται σωρευτικά οι προϋποθέσεις της αδικοπραξίας, δηλαδή να πρόκειται για ανθρώπινη πράξη ή παράλειψη, η προσβολή να αποτελεί συμπεριφορά παράνομη, να ενυπάρχει υπαιτιότητα του δράστη και περιουσιακή ζημία του παθόντος, η οποία θα πρέπει να βρίσκεται σε αιτιωδη σύνδεσμο με την προσβολή. Περιεχόμενο της συγκεκριμένης αξίωσης είναι, η καταβολή αποζημιώσης στον παθόντα και υπόκειται σε πενταετή παραγραφή. Ειδική περίπτωση προσβολής προσωπικότητας, είναι οι δυσφημητικές διαδόσεις, οι οποίες προβλέπονται στο άρθρο 920 ΑΚ.
- Ο νόμος παρέχει τη δυνατότητα στον παθόντα να αξιώσει ικανοποίηση ηθικής βλάβης, σύμφωνα με το άρθρο ΑΚ 932 ΑΚ: Η ηθική βλάβη είναι μη περιουσιακή βλάβη, η οποία εστιάζει στον ψυχικό πόνο που βιώνει κανείς εξ’ αιτίας της προσβολής της προσωπικότητας του. Η αξίωση για ηθική βλάβη έχει ως προαπαιτούμενα, η προσβολή να είναι παράνομη και να υπάρχει το στοιχείο της υπαιτιότητας του δράστη της προσβολής.
Μάλιστα, με την εφαρμογή του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία των Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, ευρέως γνωστή και με τα ακρωνύμια GDPR, παρέχεται το δικαίωμα στον παθόντα όχι μόνο να προσφυγει στην εποπτική αρχή δηλαδή στηνΑρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, αλλά και να επιτύχει τη διαγραφή των προσωπικών πληροφοριών, που περιέχονται στα εν λόγω προσβλητικά κείμενα/σχόλια, δια των οποίων πραγματοποιήθηκε η προσβολή προσωπικότητας μέσω διαδικτύου.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, ο νόμος παρέχει στα άτομα που έγιναν αποδέκτες προσβολής προσωπικότητας μέσω διαδικτύου από οποιαδήποτε εφαρμογή, να αξιώσουν σύμφωνα με τις διατάξεις για τη προσβολή προσωπικότητας να αρθεί η προσβολή που υπέστησαν, να μην επαναληφθεί η προσβολή στο μέλλον, να ζητήσουν αποζημίωση για τη προσβολή που δέχτηκαν αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της αδικοπραξίας καθώς και να αξιώσουν αποκατάσταση της ηθικής τους βλάβης. Τονίζεται πως πλέον εκτός από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα, υπάρχει και η νομοθεσία του Γενικού Κανονισμού για τη Προστασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, καθώς και η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, που μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστηκά στην αποκατάσταση της αδικίας που υπέστη το θύμα προσβολής προσωπικότητας μέσω διαδικτύου.
