Σύμφωνα με τα άρθρα 731 και 732 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ΚΠολΔ), το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την προσωρινή ρύθμιση της κατάστασης σε περίπτωση επερχόμενου κινδύνου ή εναντίον της οποίας υπάρχει βάσιμος λόγος. Η προσωρινή ρύθμιση μπορεί να αφορά την ενέργεια, παράλειψης ή ανοχής ορισμένης πράξης από εκείνον κατά του οποίου στρέφεται η αίτηση.
Η προσωρινή ρύθμιση της κατάστασης αποτελεί ένα είδος ασφαλιστικού μέτρου, που έχει ως σκοπό την προστασία του αιτούντος από την επέλευση ζημίας ή τη διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης, μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης επί της κύριας υπόθεσης.
Για να διαταχθεί η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης, πρέπει να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις:
Πρέπει να υπάρχει επερχόμενος κίνδυνος ή βάσιμος λόγος. Ο επερχόμενος κίνδυνος είναι μια πραγματική και σοβαρή απειλή για την περιουσία ή τα δικαιώματα του αιτούντος, η οποία, αν δεν αποτραπεί, μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημία. Ο βάσιμος λόγος είναι μια πραγματική και σοβαρή πιθανότητα να ευδοκιμήσει η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, δηλαδή να δικαιωθεί ο αιτών στην κύρια υπόθεση.
Η προσωρινή ρύθμιση πρέπει να είναι πρόσφορη και αναγκαία, για την αποτροπή του κινδύνου ή την ικανοποίηση του βάσιμου λόγου. Η προσωρινή ρύθμιση πρέπει να είναι κατάλληλη για να επιτύχει τον επιδιωκόμενο σκοπό, δηλαδή την προστασία του αιτούντος από την επέλευση ζημίας ή τη διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης.
Η προσωρινή ρύθμιση πρέπει να είναι ισόρροπη, δηλαδή να μην υπερβαίνει τα όρια που επιβάλλουν η αρχή της αναλογικότητας και η αρχή του κράτους δικαίου. Η προσωρινή ρύθμιση δεν πρέπει να βλάπτει υπέρμετρα τον αντίδικο του αιτούντος.
Η αίτηση για προσωρινή ρύθμιση κατάστασης υποβάλλεται στο αρμόδιο δικαστήριο, το οποίο δικάζει κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την προσωρινή ρύθμιση κατάστασης αυτεπαγγέλτως ή μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου.
Η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης ισχύει μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης επί της κύριας υπόθεσης. Σε περίπτωση που η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων απορριφθεί, η προσωρινή ρύθμιση παύει αυτοδικαίως να ισχύει.
Ενδεικτικές περιπτώσεις όπου μπορεί να διαταχθεί, η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης είναι οι εξής:
Αναστολή αναγκαστικής εκτέλεσης. Ο καθ’ ου η εκτέλεση μπορεί να ζητήσει την αναστολή της αναγκαστικής εκτέλεσης, αν υπάρχει βάσιμος λόγος, δηλαδή αν πιθανολογείται η ευδοκίμηση της ανακοπής κατά της εκτέλεσης.
Αποζημίωση λόγω ηθικής βλάβης. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την καταβολή προσωρινής αποζημίωσης λόγω ηθικής βλάβης, αν υπάρχει επερχόμενος κίνδυνος ή βάσιμος λόγος.
Αποζημίωση λόγω σωματικής βλάβης. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την καταβολή προσωρινής αποζημίωσης λόγω σωματικής βλάβης, αν υπάρχει επερχόμενος κίνδυνος ή βάσιμος λόγος.
Αποζημίωση λόγω απώλειας περιουσίας. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την καταβολή προσωρινής αποζημίωσης λόγω απώλειας περιουσίας, αν υπάρχει επερχόμενος κίνδυνος ή βάσιμος λόγος.
Η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης είναι ένα σημαντικό ένδικο βοήθημα, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προστασία του αιτούντος από την επέλευση ζημίας ή τη διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης, μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης επί της κύριας υπόθεσης.
