Η αναστολή της ποινής υπό όρο συνιστά χωρίς αμφιβολία, μια από τις σημαντικότερες προβλέψεις για το ποινικό δίκαιο, καθώς παρέχει τη δυνατότητα δεύτερης ευκαιρίας σε ανθρώπους που κάποια στιγμή <<λοξοδρόμησαν>> στη ζωή τους και παραβίασαν τις διατάξεις του ειδικού μέρους του ποινικού δικαίου. Αναλογιστείτε τη σημασία που έχει η αναστολή της ποινής και σκεφτείτε πως σε περίπτωση που δεν υπήρχε στο ποινικό δίκαιο, αφενός ο αριθμός των κρατουμένων θα ήταν κυριολεκτικά τεράστιος και αφετέρου οι πολίτες με το παραμικρό ατόπημα θα βρίσκονταν κρατούμενοι, για αρκετό χρονικό διάστημα με επιζήμιες συνέπειες στη καθημερινότητα τους, αφού θα καλούνταν να συναγελάζονται με κακοποιούς στα σωφρονιστικά καταστήματα. Σημαντικό είναι να επισημανθεί πως, τα εγκλήματα στα οποία παρέχεται αναστολή στον καταδικασθέντα είναι μικρομεσαίας βαρύτητας και όχι σοβαρά εγκλήματα, που δεικνύουν δράστη με επικίνδυνη προσωπικότητα για τη κοινωνία. Συνεπώς είναι ιδιαίτερα ουσιώδες να γνωρίζει ο κάθε πολίτης τη ποινική πρόβλεψη για την αναστολή της ποινής, όχι για να καθησυχαστεί αλλά για να εμπιστευθεί ακόμα περισσότερο το θεσμό της δικαιοσύνης.
Τι προβλέπεται σύμφωνα με το άρθρο 99 ΠΚ (Νόμος 4619/2019), για την αναστολή της εκτέλεσης της ποινής υπό όρους;
Σε περίπτωση που κάποιος δεν έχει καταδικαστεί αμετάκλητα για εγκλήματα δόλου σε στερητική της ελευθερίας ποινή που υπερβαίνει τα τρία έτη με μία ή με περισσότερες αποφάσεις, που συνολικά οι ποινές τους δε ξεπερνούν το πιο πάνω όριο, καταδικαστεί σε ποινή μικρότερη των τριών ετών, το δικαστήριο δια της αποφάσεως του προβαίνει σε αναστολή εκτέλεσης της ποινής για χρονικό διάστημα, τουλάχιστον ενός έτους και μέχρι τρία έτη. Το δικαστήριο ωστόσο δύναται να αποφασίσει πως, η εκτέλεση της ποινής είναι απολύτως αναγκαία βάση ειδικά μνημονευόμενων στην αιτιολογία της απόφασης στοιχείων, ώστε να αποτραπεί ο κατάδικος από τη τέλεση νέων αξιόποινων πράξεων, εφαρμόζοντας το άρθρο 104 Α ΠΚ, εκτός αν δε συντρέχουν οι προϋποθέσεις, οπότε επιβάλλει την εκτέλεση μέρους ή του συνόλου της ποινής.
Με ειδική αιτιολογία το δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να χορηγήσει αναστολή και στη περίπτωση που οι προηγούμενες καταδίκες δεν υπερβαίνουν τα πέντε έτη, εκτός αν ενυπάρχει στην υπό κρίση περίπτωση, η εξαίρεση της απόλυτης αναγκαιότητας εκτέλεσης της ποινής. Το χρονικό διάστημα της αναστολής δε μπορεί να είναι μικρότερο από τη διάρκεια της ποινής και σημείο αφετηρίας του έχει, το χρονικό σημείο που η απόφαση η οποία τη χορηγεί καθίσταται εκτελεστή.
Κατά τη δεύτερη παράγραφο του ίδιου άρθρου, στην ίδια απόφαση το δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να προσδιορίσει τους όρους σύμφωνα με τους οποίους παρέχεται η αναστολή εκτέλεσης της ποινής, που είναι μεμονωμένα ή αθροιστικά οι ακόλουθοι: α) η αποκατάσταση συνολικά ή εν μέρει της ζημίας που προκλήθηκε στο θύμα της αξιόποινης πράξης, αναλογικά με τις δυνατότητες του καταδικασθέντος, β) η αφαίρεση της άδειας οδήγησης για χρονικό διάστημα μέχρι ένα έτος, στη περίπτωση που η πράξη έχει σχέση με αποχρώσα παραβίαση του κώδικα οδικής κυκλοφορίας γ) η καταβολή χρηματικού ποσού μέχρι δέκα χιλιάδων ευρώ, για κοινωφελείς σκοπούς, δ) η εκπλήρωση υποχρεώσεων διατροφής ή επιμέλειας άλλων προσώπων του καταδικασθέντος, ε) η συμμετοχή του καταδικασθέντος με τη συναίνεση του σε πρόγραμμα απεξάρτησης ή άλλο θεραπευτικό πρόγραμμα, στ) η συμμετοχή του καταδικασθέντος σε συνεδρίες, με επιμελητή κοινωνικής αρωγής, ζ) η εμφάνιση στο αστυνομικό τμήμα, η) η απαγόρευση εξόδου από τη Χώρα.
- Μετά από αίτηση του εισαγγελέα εκτέλεσης της ποινής ή του καταδικασθέντος, το αρμόδιο δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να αποφασίσει να αρθούν ή να τροποποιηθούν όρων που έχει επιβάλει. Ο καταδικασθέντας έχει τη δυνατότητα να υποβάλλει νέα αίτηση, τρεις μήνες μετά από την απόρριψη της προηγούμενης.
- Σε περίπτωση που ο καταδικασθείς παραβιάζει τους επιβληθέντες όρους, ο εισαγγελέας εκτέλεσης της ποινής, λαμβάνοντας υπόψη τη συχνότητα και σοβαρότητα της παραβίασης των υποχρεώσεων εκ του καταδικασθέντος, καθώς και τον βαθμό της υπαιτιότητάς του έχει τη δυνατότητα να προβεί σύμφωνα με την κρίση του, σε έγγραφη προειδοποίηση εκείνου που καταδικάστηκε ή να εισαγάγει στο δικαστήριο εκτέλεσης της ποινής την υπόθεση. Το δικαστήριο εκτέλεσης της ποινής, με βάση τα πιο πάνω κριτήρια, μπορεί: α) να τροποποιήσει τους επιβληθέντες ή να επιβάλει επιπρόσθετους όρους, β) να διατάξει να μετατραπεί η ποινή του σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, σύμφωνα με το άρθρο 104Α ΠΚ, γ) να διατάξει να εκτιθεί από το καταδικασθέντα μέρος της ποινής φυλάκισης που επιβλήθηκε, σύμφωνα με το άρθρο 100 ΠΚ ή να διατάξει να εκτίσει ολόκληρη της ποινή. Η κλήτευση του καταδικασθέντα στη συνεδρίαση είναι υποχρεωτική και γίνεται τουλάχιστον δέκα ημέρες πριν και έχει τη δυνατότητα να παραστεί, αυτοπρόσωπα ή με συνήγορο.
Ποιες είναι όμως συγκεντρωτικά οι καινοτομίες που έφερε ο νόμος 4619/2019;
Με το νέο ποινικό κώδικα θα λέγαμε πως αναμορφώθηκε ο θεσμός της αναστολής της ποινής, καθώς αφενός αποσυνδέθηκε η χορήγηση της αναστολής εκτελέσεως της ποινής από τυχόν προηγούμενη καταδίκη του κατηγορούμενου και αφετέρου αναφέρονται πλέον αναλυτικά όροι που μπορεί το δικαστήριο να θέσει, για να χορηγήσει την αναστολή. Οι καινοτομίες αυτές έχουν μεγάλη σημασία, γιατί παρέχουν στο θεσμό μεγαλύτερη ευελιξία και τον εκσυγχρονίζουν ακόμα περισσότερο.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, η αναστολή της ποινής είναι ο θεσμός κατά τον οποίον οι ποινές φυλάκισης μέχρι τρία έτη δεν εκτελούνται, αλλά παρέχεται στο κατηγορούμενο μια δεύτερη ευκαιρία. Αν όμως στο χρονικό διάστημα της αναστολής υποπέσει σε νέο αδίκημα, τότε αίρεται η αναστολή και εκτελείται κανονικά η ποινή. Μάλιστα, μετά το νόμο 4619/2019 προβλέπονται οκτώ λόγοι, κατά τους οποίους το δικαστήριο προσδιορίζει τους όρους, σύμφωνα με τους οποίους παρέχεται η αναστολή της ποινής.
