Άρνηση του ανήλικου παιδιού να επικοινωνήσει με έναν από τους γονείς του δεν είναι ασυνήθιστη. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου τα παιδιά αποφασίζουν να μην τηρήσουν τη δικαστικά ορισμένη επικοινωνία με τον γονέα που δεν ζει μαζί τους ή δεν έχει την επιμέλειά του, λόγω προσωπικών αιτιών.
Σύμφωνα με τον νόμο 4800/2021, το άρθρο 1520 ΑΚ προβλέπει τη διατήρηση της επικοινωνίας του γονέα με το ανήλικό του παιδί. Αυτό γίνεται με σκοπό να διατηρούνται οι φυσικοί δεσμοί και οι στοργικές σχέσεις μεταξύ τους. Επίσης, στοχεύει στην ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού, με έμφαση στην ψυχική του ισορροπία, προκειμένου να γίνει ένα υγιές μέλος της κοινωνίας.
Οι δικαστικές αποφάσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το καλό του παιδιού και να ρυθμίζουν την επικοινωνία του γονέα με το παιδί ανάλογα με την ωριμότητα του παιδιού. Η γνώμη του παιδιού είναι επίσης σημαντική και πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την εκδίκαση της υπόθεσης.
Άρνηση τέκνου για επικοινωνία – Άρθρο 950, παράγραφος 2, του κώδικα πολιτικής δικονομίας
Ο νομοθέτης έχει προβλέψει στο άρθρο 950, παράγραφος 2, του κώδικα πολιτικής δικονομίας, ότι σε περίπτωση παρεμπόδισης του δικαιώματος της προσωπικής επικοινωνίας ενός γονέα με το τέκνο του, η απόφαση που ρυθμίζει την επικοινωνία μπορεί να προβλέπει την επιβολή χρηματικής ποινής έως και 10.000 ευρώ, καθώς και προσωπικής κράτησης διάρκειας έως ένα έτος στον άλλο γονέα που εμποδίζει την επικοινωνία με το τέκνο του.
Επιπλέον, σε περίπτωση όπου η επικοινωνία έχει ήδη ρυθμιστεί από τα δικαστήρια και υπάρχει απόφαση περί αυτής, η παραβίαση του δικαιώματος επικοινωνίας, είτε με τον πλήρη αποκλεισμό του γονέα από την άσκηση του δικαιώματός του, όπως ορίζεται στη δικαστική απόφαση, είτε με την απλή παράβλεψη των όρων που έχουν οριστεί στη δικαστική απόφαση, έχει ποινικές συνέπειες για τον γονέα που διατηρεί την επιμέλεια του τέκνου, διότι ο γονέας που δεν διατηρεί την επιμέλεια του τέκνου έχει αναφαίρετο δικαίωμα επικοινωνίας με αυτό.
Η αρνητική αντίδραση του παιδιού στην επικοινωνία προκειμένου να περάσει τον νομικά καθορισμένο χρόνο με τον γονέα που δεν έχει την επιμέλειά του είναι μια κατάσταση που παρατηρείται συχνά. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι υπάρχει μια δικαστική απόφαση που καθορίζει τις περιόδους επικοινωνίας, ή ακόμη και ένα ιδιωτικό συμφωνητικό που έχει συμπεριληφθεί σε ένα διαζύγιο και που ορίζει τις συγκεκριμένες ώρες επικοινωνίας με τον γονέα που δεν έχει την κηδεμονία του παιδιού.
Το πρόβλημα αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι αποτελεί αντικείμενο επεμβάσεων από τα ανώτατα δικαστήρια της χώρας. Συγκεκριμένα, η νομολογία έχει επισημάνει ότι όταν η επικοινωνία διακόπτεται λόγω της αρνητικής στάσης του παιδιού, αυτό δεν απαραίτητα οφείλεται στην επίδραση του άλλου γονέα, και ο δεύτερος δεν είναι υποχρεωμένος να αναγκάσει το παιδί να αλλάξει τη στάση του. Ωστόσο, συχνά παρατηρείται ότι ο γονέας που έχει την επιμέλεια του παιδιού προσπαθεί να πείσει το παιδί ότι ο άλλος γονέας δεν είναι κατάλληλος για την επικοινωνία, και αυτό είναι κάτι που συχνά παρατηρείται στην πράξη.
Ωστόσο, όσον αφορά το θέμα αυτό, η νομική πρακτική έχει διαμορφώσει μια σαφή θέση και θεωρεί ότι το δικαίωμα ενός παιδιού να αρνείται επικοινωνία με έναν γονέα που δεν τον επιμελείται, όταν αυτή η αντίδραση είναι σαφής, αδιαμφισβήτητη και βασισμένη σε ανεξάρτητη κρίση, πρέπει να γίνεται σεβαστό και αποδεκτό. Με άλλα λόγια, αν ένα παιδί αρνείται να επικοινωνήσει με έναν γονέα που έχει νόμιμο δικαίωμα επικοινωνίας μαζί του, είτε με απόφαση του δικαστηρίου είτε με ιδιωτική συμφωνία, αυτή η θέληση του παιδιού πρέπει να γίνεται σεβαστή. Ο σκοπός του νομοθέτη είναι, αναμφίβολα, να προστατεύσει το παιδί από τον κίνδυνο να υποχρεωθεί να αντιμετωπίσει δυσλειτουργική συμπεριφορά από τον γονέα που έχει δικαίωμα επικοινωνίας, προκειμένου να διασφαλίσει την ψυχική του υγεία και ηρεμία.
Ο πειθαναγκασμός δεν επιτρέπεται. Συνεπώς, δεν είναι αποδεκτό να αναγκάζεται ένα παιδί να συμμορφώνεται με μια απόφαση του δικαστηρίου ή ένα ιδιωτικό συμφωνητικό που περιλαμβάνει το δικαίωμα επικοινωνίας του με τον γονέα που δεν έχει την επιμέλειά του.
Σε περιπτώσεις όπου το παιδί αρνείται πεισματικά την επικοινωνία με τον άλλο γονέα, ο γονέας που έχει την επιμέλεια του πρέπει να προσφύγει στο δικαστήριο για αίτηση ασφαλιστικών μέτρων. Αυτό μπορεί να συμπεριλάβει την τροποποίηση ή την ανάκληση προηγούμενης απόφασης περί επικοινωνίας, με βάση το συμφέρον του παιδιού, τη ψυχοσυναισθηματική του ευημερία και τις συνθήκες που έχουν αλλάξει.
Ειδικά, όταν το παιδί είναι επαρκώς ώριμο για να διατυπώσει σοβαρή κρίση, μπορεί να καλέσει ο ίδιος μια ειδική ακρόαση με τον πρόεδρο του δικαστηρίου, με τη συγκατάθεση του γονέα που έχει τη γονική μέριμνα. Έτσι, για να αποτραπεί η επικοινωνία, ο γονέας που προσπαθεί να το εμποδίσει πρέπει να ενεργεί με σκοπό αυτό, και σε τέτοιες περιπτώσεις ο άλλος γονέας μπορεί να κινήσει αγωγή για κακή άσκηση της γονικής μέριμνας, κατά του γονέα που έχει την επιμέλεια του παιδιού.
