Επιτρέπεται η εργασία ανηλίκων; Το εν λόγω ζήτημα έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον όχι μόνο της ελληνικής νομοθεσίας και νομολογίας, αλλά και της παγκόσμιας. Οι ανήλικοι είναι άτομα που δεν έχουν αναπτύξει πλήρως την προσωπικότητά τους ούτε σωματικά ούτε ψυχολογικά. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να εργάζονται υπό αυστηρούς περιορισμούς προκειμένου να προστατευθούν από εργασίες που μπορεί να είναι ακατάλληλες για το σώμα και την ψυχολογία τους.
Σύμφωνα με την εργατική νομοθεσία, ο όρος “ανήλικος” αναφέρεται σε όσα άτομα δεν έχουν συμπληρώσει τα 18 χρόνια της ηλικίας τους. Η νομοθεσία απαγορεύει την απασχόλησή τους σε βαριές ή ανθυγιεινές εργασίες, επικίνδυνες εργασίες ή εργασίες που επηρεάζουν αρνητικά την ψυχολογική τους υγεία και την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους. Εκτός από αυτό, απαγορεύεται απόλυτα η απασχόληση ανηλίκων κάτω των 15 ετών, εκτός από εξαιρέσεις που απαιτούν άδεια από την επιθεώρηση εργασίας. Αυτές οι εξαιρέσεις αφορούν κυρίως συμμετοχή ανηλίκων σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, θεατρικές παραστάσεις, τηλεοπτικά προγράμματα, κινηματογραφικές λήψεις και μοντελισμό, υπό την προϋπόθεση ότι δεν βλάπτεται η ηθική τους, η σωματική τους υγεία και η ψυχική τους κατάσταση.
Στο νόμο 1837/1989 γίνεται αναφορά στα εξής όρια εργασίας για ανήλικους:
- Παιδιά ηλικίας 3 έως 6 ετών μπορούν να εργαστούν για μέγιστο 2 ώρες την ημέρα.
- Παιδιά ηλικίας 6 έως 11 ετών μπορούν να εργαστούν για μέγιστο 3 ώρες την ημέρα.
- Παιδιά ηλικίας 11 έως 13 ετών μπορούν να εργαστούν για μέγιστο 4 ώρες την ημέρα.
- Παιδιά ηλικίας 13 έως 15 ετών μπορούν να εργαστούν για μέγιστο 5 ώρες την ημέρα.
- Παιδιά ηλικίας 15 έως 16 ετών, καθώς και όσοι φοιτούν σε γυμνάσια, λύκεια, καθώς και σε ιδιωτικές, δημόσιες, τεχνικές, επαγγελματικές σχολές αναγνωρισμένες από το κράτος, μπορούν να εργαστούν για μέγιστο 6 ώρες την ημέρα και μέχρι 30 ώρες την εβδομάδα.
Η απασχόληση των ανηλίκων σε εκπαιδευτικά ιδρύματα ξεκινά τουλάχιστον δύο ώρες πριν από την έναρξη των μαθημάτων και συνεχίζεται αντίστοιχα μετά το τέλος τους. Αν οι ανήλικοι είναι 17-18 ετών, επιτρέπεται να εργάζονται μέχρι 8 ώρες την ημέρα και 40 ώρες την εβδομάδα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι ανήλικοι που δεν έχουν φτάσει τα 18 τους χρόνια δεν μπορούν να απασχολούνται σε εργασίες ή δραστηριότητες που μπορούν να βλάψουν την υγεία, την ασφάλεια ή να προσβάλλουν την ηθική τους. Ο υπουργός Εργασίας καθορίζει εργασίες και δραστηριότητες που απαγορεύεται σε ανήλικους λόγω της αναλογίας τους με την ηλικία, τη ψυχολογία τους και την προσωπική τους ανάπτυξη. Κάθε υπερωριακή εργασία είναι επίσης απαγορευμένη, καθώς και η νυχτερινή απασχόληση.
Απαιτείται υποχρεωτική ημερήσια ανάπαυση 12 ωρών, καθώς και δύο ημέρες ανάπαυσης την εβδομάδα, με την μία από αυτές να είναι η Κυριακή. Επιπλέον, εάν ο ανηλίκος εργάζεται για περισσότερο από 4,5 ώρες, πρέπει να έχει ένα διάλειμμα τουλάχιστον 30 λεπτών.
Όσον αφορά την αμοιβή, οι ανήλικοι αμείβονται σύμφωνα με τον ελάχιστο ημερομίσθιο που καθορίζεται για ανειδίκευτους εργάτες στην Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη τις ώρες εργασίας τους.
Για να επιτραπεί σε ένα άτομο ηλικίας 15-18 ετών να εργαστεί, απαιτείται να αποκτήσει ένα ειδικό έγγραφο που ονομάζεται “Βιβλιάριο Εργασίας Ανηλίκου”. Αυτό το βιβλιάριο έχει μια ισχύ περίπου ενός έτους και εκδίδεται μετά από ιατρική εξέταση που επιβεβαιώνει ότι ο ανήλικος δεν θα βρεθεί σε κίνδυνο για την υγεία του κατά τη διάρκεια της εργασίας του. Ο εργοδότης που σκοπεύει να απασχολήσει έναν ανήλικο υποχρεούται να υπογράψει μια υπεύθυνη δήλωση, σύμφωνα με τον νόμο 1599, όπου αναφέρει τον τύπο της εργασίας που θα αναλάβει ο ανήλικος και περιγράφει λεπτομερώς τα καθήκοντά του.
Επιπλέον, ο εργοδότης πρέπει να δεσμευτεί γραπτώς ότι δεν θα απασχολήσει τον ανήλικο σε επικίνδυνες, βαριές ή ανθυγιεινές εργασίες. Στη συνέχεια, ο ανήλικος υποβάλλει αίτηση για την έκδοση του Βιβλιαρίου Εργασίας Ανηλίκου στο αρμόδιο Τμήμα Κοινωνικής Επιθεώρησης του ΣΕΠΕ. Μετά από την ολοκλήρωση των ιατρικών εξετάσεων, το βιβλιάριο εκδίδεται στον ανήλικο.
Είναι προφανές ότι ο νόμος έχει θέσει αυστηρούς κανονισμούς για την απασχόληση των ανηλίκων, λόγω της ευαισθησίας της ηλικίας τους και της ανάγκης να προστατεύονται. Οι εργοδότες που απασχολούν ανήλικους πρέπει να είναι προσεκτικοί και να εξασφαλίζουν ότι οι εργασίες είναι κατάλληλες για την ηλικία τους και δεν θέτουν σε κίνδυνο την υγεία, την ψυχολογία και τον χαρακτήρα τους.
Συνοπτικά
Συνοπτικά, σε κάθε περίπτωση, ο γονέας που έχει την επιμέλεια του ανήλικου που απασχολείται πρέπει να παρακολουθεί προσεκτικά την κατάσταση, ώστε να βεβαιωθεί ότι ο ανήλικος συνεχίζει τις σχολικές του υποχρεώσεις και ότι η εργασία του δεν τον επηρεάζει αρνητικά. Αντίθετα, η εργασία πρέπει να συμβάλλει στην ανάπτυξη του ανήλικου, βοηθώντας τον να αποκτήσει πολύτιμη εργασιακή εμπειρία από νεαρή ηλικία, η οποία θα τον ωφελήσει στην ενήλικη ζωή του και θα τον ενσωματώσει καλύτερα στην κοινωνία.
