Το γειτονικό δίκαιο είναι ένα σύνολο κανόνων που διέπουν τις σχέσεις μεταξύ των γειτόνων. Αποσκοπεί στην προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των γειτόνων, καθώς και στην εξασφάλιση της ειρηνικής συμβίωσης μεταξύ τους.
Νόμοι που διέπουν το γειτονικό δίκαιο
Το γειτονικό δίκαιο διέπεται από τους εξής νόμους:
Αστικό Κώδικα (ΑΚ), άρθρα 1000-1024
Νόμος 4626/2019 (άρθρα 1-10)
Νόμος 3242/2004 (άρθρα 2-7)
Κύρια δικαιώματα και υποχρεώσεις των γειτόνων
Τα κυριότερα δικαιώματα και υποχρεώσεις των γειτόνων είναι τα εξής:
Δικαίωμα στη προστασία της ιδιοκτησίας: Κάθε ιδιοκτήτης έχει το δικαίωμα να προστατεύει την ιδιοκτησία του από οποιαδήποτε ενέργεια που μπορεί να την βλάψει ή να την απειλήσει.
Δικαίωμα στην ησυχία και την ηρεμία: Κάθε ιδιοκτήτης έχει το δικαίωμα να απολαμβάνει την ησυχία και την ηρεμία στο ακίνητό του.
Δικαίωμα στην προστασία από τη βλάβη της υγείας: Κάθε ιδιοκτήτης έχει το δικαίωμα να προστατεύσει την υγεία του από τυχόν βλάβες που μπορεί να προκληθούν από το ακίνητο του γείτονα του.
Υποχρέωση σεβόμενων των ορίων της ιδιοκτησίας: Κάθε ιδιοκτήτης έχει την υποχρέωση να σέβεται τα όρια της ιδιοκτησίας του γείτονα του.
Υποχρέωση να μην προκαλεί βλάβες στο ακίνητο του γείτονα: Κάθε ιδιοκτήτης έχει την υποχρέωση να μην προκαλεί βλάβες στο ακίνητο του γείτονα του.
Υποχρέωση να μην προκαλεί ενοχλήσεις στον γείτονα: Κάθε ιδιοκτήτης έχει την υποχρέωση να μην προκαλεί ενοχλήσεις στον γείτονα του, όπως θόρυβο, καπνό, οσμές, κ.λπ.
Κύριες διαφορές μεταξύ γειτόνων:
Οι κυριότερες διαφορές μεταξύ γειτόνων που προκύπτουν από το γειτονικό δίκαιο είναι οι εξής:
Διαφορές σχετικά με τα όρια των ακινήτων: Οι διαφορές αυτές προκύπτουν όταν υπάρχει αμφισβήτηση σχετικά με τα όρια των ακινήτων των γειτόνων.
Διαφορές σχετικά με τη χρήση των ακινήτων: Οι διαφορές αυτές προκύπτουν όταν η χρήση ενός ακινήτου από έναν γείτονα προκαλεί βλάβη ή ενόχληση σε άλλο γείτονα.
Διαφορές σχετικά με την εκτέλεση εργασιών: Οι διαφορές αυτές προκύπτουν όταν η εκτέλεση εργασιών από έναν γείτονα προκαλεί βλάβη ή ενόχληση σε άλλο γείτονα.
Πώς επιλύονται οι διαφορές μεταξύ γειτόνων;
Οι διαφορές μεταξύ γειτόνων που προκύπτουν από το γειτονικό δίκαιο μπορούν να επιλυθούν με διάφορους τρόπους, όπως:
Διαπραγμάτευση: Οι γείτονες μπορούν να προσπαθήσουν να επιλύσουν τη διαφορά τους μέσω διαπραγμάτευσης.
Διαμεσολαβητής: Οι γείτονες μπορούν να απευθυνθούν σε έναν διαμεσολαβητή, ο οποίος θα προσπαθήσει να τους βοηθήσει να επιλύσουν τη διαφορά τους.
Δικαστήριο: Εάν οι γείτονες δεν καταφέρουν να επιλύσουν τη διαφορά τους μέσω διαπραγμάτευσης ή διαμεσολάβησης, μπορούν να προσφύγουν στο δικαστήριο.
Η έννοια της συνήθους χρήσεως στον Αστικό Κώδικα (ΑΚ), άρθρο 1003, αναφέρεται στη χρήση ενός ακινήτου που δεν υπερβαίνει τα όρια της ειρηνικής συμβίωσης μεταξύ των γειτόνων. Η συνηθισμένη χρήση περιλαμβάνει όλες τις πράξεις που είναι αναγκαίες για τη χρήση του ακινήτου για τον προορισμό του, καθώς και τις πράξεις που είναι συνηθισμένες και δεν προκαλούν ενόχληση στους γείτονες.
Η έννοια της ενόχλησης στον ΑΚ, άρθρο 1003, αναφέρεται σε κάθε ενέργεια που υπερβαίνει τα όρια της ειρηνικής συμβίωσης μεταξύ των γειτόνων. Η ενόχληση μπορεί να είναι σωματική, πνευματική ή αισθητική. Σωματικές ενοχλήσεις είναι, για παράδειγμα, ο θόρυβος, ο καπνός, οι οσμές, κ.λπ. Πνευματικές ενοχλήσεις είναι, για παράδειγμα, η ύπαρξη άσχημης θέας από το ακίνητο, η ύπαρξη επικίνδυνων εγκαταστάσεων, κ.λπ. Αισθητικές ενοχλήσεις είναι, για παράδειγμα, η ύπαρξη άσχημων κατασκευών, η ύπαρξη άσχημων χρωμάτων, κ.λπ.
Για να θεωρηθεί μια ενέργεια ενόχληση, θα πρέπει να πληροί τα εξής κριτήρια:
Να είναι παράνομη, δηλαδή να υπερβαίνει τα όρια της ειρηνικής συμβίωσης μεταξύ των γειτόνων.
Να είναι υπαίτια, δηλαδή να οφείλεται σε υπαιτιότητα του γείτονα που την προκαλεί.
Να είναι επιζήμια, δηλαδή να προκαλεί πραγματική ή πιθανή ζημιά στον γείτονα που την υποφέρει.
Εάν μια ενέργεια πληροί αυτά τα κριτήρια, τότε μπορεί να θεωρηθεί ενόχληση και ο γείτονας που την υποφέρει μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο να υποχρεώσει τον γείτονα που την προκαλεί να παύσει την ενόχληση ή να την περιορίσει.
Στην πράξη, η διάκριση μεταξύ συνηθισμένης χρήσεως και ενόχλησης μπορεί να είναι δύσκολη. Το δικαστήριο θα πρέπει να εξετάσει όλες τις περιστάσεις της υπόθεσης, όπως τον προορισμό του ακινήτου, τη θέση του ακινήτου, τη φύση της ενέργειας που προκαλεί την ενόχληση, κ.λπ., προκειμένου να κρίνει αν η ενέργεια είναι συνηθισμένη χρήση ή ενόχληση.
Μερικά παραδείγματα συνηθισμένης χρήσεως είναι:
Η χρήση του ακινήτου για κατοικία, επαγγελματική χρήση ή άλλη νόμιμη χρήση.
Η εκτέλεση εργασιών συντήρησης ή επισκευής του ακινήτου.
Η φύτευση δέντρων ή φυτών στο ακίνητο.
Μερικά παραδείγματα ενόχλησης είναι:
Ο θόρυβος που προκαλείται από τη χρήση του ακινήτου, όπως ο θόρυβος από μουσική, από μηχανήματα, από εργασίες, κ.λπ.
Ο καπνός που προκαλείται από τη χρήση του ακινήτου, όπως ο καπνός από τζάκι, από φούρνο, από αυτοκίνητο, κ.λπ.
Οι οσμές που προκαλούνται από τη χρήση του ακινήτου, όπως οσμές από φαγητό, από καπνό, από ζώα, κ.λ.π.
Η ενόχληση μπορεί να αποτρέψει ή να περιορίσει τη χρήση του ακινήτου από τον γείτονα που την υποφέρει. Για παράδειγμα, ο θόρυβος μπορεί να κάνει δύσκολο ή αδύνατο τον ύπνο, την εργασία ή την ξεκούραση. Ο καπνός μπορεί να προκαλέσει ασθένειες ή δυσφορία. Οι οσμές μπορεί να είναι ενοχλητικές ή δυσάρεστες.
Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μας ως γειτόνων, προκειμένου να αποφύγουμε ενοχλήσεις και να προστατεύσουμε τα συμφέροντά μας.
Γειτονικό δίκαιο στην Ελλάδα
Το γειτονικό δίκαιο στην Ελλάδα είναι ένα σχετικά νέο δίκαιο. Ο βασικός νόμος που διέπει το γειτονικό δίκαιο είναι ο Αστικός Κώδικας, ο οποίος ψηφίστηκε το 1940. Το 2019, ψηφίστηκε ο Νόμος 4626/2019, ο οποίος εισήγαγε ορισμένες αλλαγές στο γειτονικό δίκαιο.
