Ποιος είναι ο ορισμός σωματείου και ποιες είναι οι βασικότερες κατηγορίες σωματείων στη χώρα μας;
Μια ένωση εργαζομένων που αποτελείται από τουλάχιστον είκοσι εργαζομένους που είτε εργάζονται στον ίδιο οικονομικό κλάδο, είτε εργάζονται στον ίδιο εργοδότη, ονομάζεται σωματείο. Οι κυριότερες κατηγορίες σωματείων στη χώρα μας είναι τα: α) τα ομοιοεπαγγελματικά σωματεία,β) τα κλαδικά σωματεία, γ) τα επιχειρησιακά σωματεία, δ) τα τοπικά σωματεία, ε) τα Πανελλαδικά σωματεία και στ) τα τοπικά Παραρτήματα σωματείων.
Ας εξετάσουμε κάθε μια κατηγορία σωματείου ξεχωριστά: α) ομοιοεπαγγελματικά σωματεία, είναι όσα έχουν οργανωθεί σύμφωνα με το επάγγελμα που ασκεί ο μισθωτός, β) κλαδικά σωματεία, αυτά που έχουν οργανωθεί με άξονα το κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, στον οποίον εντάσσεται η επιχείρηση στην οποία ο εργαζόμενος απασχολείται, γ) επιχειρησιακά σωματεία που θεμελιώθηκαν σύμφωνα με την επιχείρηση ή εκμετάλλευση στην οποία απασχολείται ο εργαζόμενος, δ) τοπικά σωματεία που έχουν βασίσει τη δομή τους στο επάγγελμα ή τον κλάδο σε μια πόλη ή ένα νομό, ε) πανελλαδικά σωματεία, με εμβέλεια σε πανελλήνιο επίπεδο και οργανωμένα κατά το επάγγελμα ή τον συγκεκριμένο κλάδο και στ) τα τοπικά παραρτήματα, που αποτελούν οργανικά τμήματα του σωματείου που ανήκουν, χωρίς να είναι αυτόνομες οργανώσεις. Αυτοί είναι οι βασικότεροι έξι τύποι σωματείων που υπάρχουν στη χώρα μας, χωρίς ωστόσο να είναι οι μοναδικοί.
Ποια είναι η σημασία των σωματείων για τον εργαζόμενο;
Χωρίς αμφιβολία, τα σωματεία έχουν καθοριστική συμβολή στο εργασιακό γίγνεσθαι της χώρας, αποτελώντας τους θεσμούς που προστατεύουν τα δικαιώματα των εργαζομένων από την εργοδοτική αυθαιρεσία. Η χρόνια προσφορά τους έχει αποδειχτεί, καθώς έχουν φέρει σημαντικά αποτελέσματα στη καθημερινότητα του εργαζομένου, διαδραματίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο. Αυτός είναι και ο λόγος που ο συγκεκριμένος θεσμός έχει εξαπλωθεί σημαντικά στη χώρα μας και αποτελεί τον τρόπο οργάνωσης των εργαζομένων για να προασπίσουν τα κοινά τους συμφέροντα.
Πως ιδρύεται ένα σωματείο;
Μια βασική προϋπόθεση για να αποκτήσει νομική προσωπικότητα ένα σωματείο είναι η ένωση είκοσι τουλάχιστον μισθωτών που ασκούν το ίδιο επάγγελμα ή συγγενή επαγγέλματα ή εργάζονται στον ίδιο κλάδο οικονομίας ή απασχολούνται στον ίδιο εργοδότη, οι οποίοι προτίθενται να ιδρύσουν συνδικαλιστική οργάνωση και ως εκ τούτου να αποτελούν τα ιδρυτικά μέλη του σωματείου. Κατά το νόμο, ιδρυτικά μέλη ενός σωματείου μπορεί να είναι ανήλικοι εργαζόμενοι και αλλοδαποί, εφόσον έχουν νόμιμη παραμονή και εργασία στη χώρα μας.
Η ιδρυτική πράξη, αποτελεί τη σύμπραξη τουλάχιστον 20 ιδρυτικών μελών και συνιστά ένα από τα δύο σημαντικότερα κείμενα ενός σωματείου, με το καταστατικό να είναι το έτερο ουσιώδες κείμενο. Η ιδρυτική πράξη, έχει ενσωματωμένη την απόφαση των ιδρυτικών μελών να ιδρύσουν ένα εργατικό σωματείο και να δεχθούν να ανήκουν στο καταστατικό αυτού. Μετά την ιδρυτική πράξη έπεται, η εκλογή του πενταμελούς προσωρινού διοικητικού συμβουλίου εκ των ιδρυτικών μελών, χωρίς να χρειάζεται η παρουσία κάποιου δικαστικού αντιπροσώπου.
Τη πρωτοβουλία για τη σύνταξη σχεδίου καταστατικού τη λαμβάνει το Προσωρινό Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο αποτελεί αντικείμενο συζήτησης της Γενικής Συνέλευσης των Ιδρυτικών Μελών και εγκρίνεται από τη πλειοψηφία έπειτα από διαβουλεύσεις, μετά από ψηφοφορία. Το επόμενο στάδιο είναι η υπογραφή του καταστατικού από το σύνολο των μελών. Το καταστατικό συμπεριλαμβάνει όλα τα στοιχεία που ορίζονται ως απαραίτητα από τον αστικό κώδικα, καθώς και τα επαγγελματικά χαρακτηριστικά που θα πρέπει να έχουν, όσοι θέλουν να γίνουν μέλη του σωματείου.
Είναι σημαντικό να λεχθεί πως, εκ της νομοθεσίας προβλέπεται πως τα σωματεία ως συνδικαλιστικές οργανώσεις, θα πρέπει να τηρούν συγκεκριμένα βιβλία τα οποία θα πρέπει να αγοραστούν άμεσα από το προσωρινό διοικητικό συμβούλιο του σωματείου. Τα βιβλία αυτά θα πρέπει πριν να χρησιμοποιηθούν, να αριθμούνται και να θεωρούνται από το γραμματέα του πρωτοδικείου της έδρας του σωματείου. Αυτή είναι μια νομική επιταγή που θέτει ο νομοθέτης, αφενός για την επισημοποίηση των εγγράφων, αφετέρου για την ενίσχυση της διαφάνειας.
Τι θα πρέπει να περιλαμβάνει το καταστατικό ενός σωματείου;
Στο καταστατικό μιας συνδικαλιστικής οργάνωσης και συγκεκριμένα ενός σωματείου, θα πρέπει να αναφέρονται τα ακόλουθα: 1) η επωνυμία της συνδικαλιστικής οργάνωσης, 2) η έδρα της συνδικαλιστικής οργάνωσης, 3) οι σκοποί της συνδικαλιστικής οργάνωσης, 4) οι πόροι της, 5) ποιοι εργαζόμενοι μπορούν να είναι μέλη του συγκεκριμένου σωματείου, 6) οι όροι με τους οποίους συγκροτείται και αποφασίζει η Γενική Συνέλευση, 7) τα όργανα της διοίκησης και της αντιπροσώπευσης του σωματείου σύμφωνα με το νόμο, 8) οι εκλογικές διαδικασίες του σωματείου, 9) τα οικονομικά στοιχεία του σωματείου. Ακόμη, στο καταστατικό συμπεριλαμβάνονται οι όροι για τη τροποποίηση του καταστατικού, τα καθήκοντα κάθε μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου καθώς και οι όροι διάλυσης του σωματείου.
Ποια βιβλία θα πρέπει απαραιτήτως να έχουν τα σωματεία;
Κατά τη νομοθεσία θα πρέπει ένα σωματείο, να είναι εφοδιασμένο με τα ακόλουθα βιβλία: 1) το μητρώο μελών, όπου πραγματοποιείται η αναγραφή των προσωπικών στοιχείων καθώς και των στοιχείων επικοινωνίας των μελών του σωματείου, 2) τα πρακτικά όπου καταχωρούνται οι συνεδριάσεις της γενικής συνέλευσης των μελών, 3) τα πρακτικά, όπου αναγράφονται οι συνεδριάσεις της διοίκησης, 4) τα πρακτικά του ταμείου, που γίνεται η χρονολογική καταχώρηση του συνόλου των εισπράξεων, 5) τα πρακτικά όπου αναγράφεται η συνολική περιουσία του σωματείου και ειδικότερα τα κινητά, ακίνητα και οι πόροι του και 6) τα θεωρημένα και αριθμημένα εκ της ελεγκτικής επιτροπής, γραμμάτια εισπράξεων.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, το σωματείο έχει ως έργο του την εκπροσώπηση των εργαζομένων και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων τους. Η διαδικασία με την οποία ιδρύεται το σωματείο, βασίζεται στη νομοθεσία και η οργάνωση του είναι σύμφωνη με το καταστατικό του. Στο καταστατικό του σωματείου θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται, όλα τα απαραίτητα για τη λειτουργία του σωματείου και πέραν τούτου είναι απαραίτητο σύμφωνα με το νόμο, να λειτουργεί το σωματείο με όλα βιβλία που προβλέπονται, αφενός γιατί έτσι επιτάσσει η νομοθεσία, αφετέρου γιατί μέσω του έγγραφου τύπου εξυπηρετείται η αρχή της διαφάνειας. Τέλος, κρίνεται σημαντική η συμβολή των σωματείων στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και στη χώρα μας είναι ιδιαίτερα εκτεταμένη.
