Παντρεμένοι σε διάσταση. Η απόσταση μπορεί να θεωρηθεί ως ένας παράγοντας που επηρεάζει τον γάμο και προκαλεί την ύπαρξη διάστασης μεταξύ των συζύγων, όταν δεν υπάρχει ενεργή συμβίωση, αλλά ο γάμος μπορεί να λυθεί μόνο μετά από μια αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Κατά συνέπεια, το ζευγάρι μπορεί να βρίσκεται σε απόσταση μέχρι να διαλυθεί ο γάμος τους, πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπάρχει πρόθεση για συμβίωση μεταξύ των συζύγων.
Για να κατανοήσουμε καλύτερα την έννοια της απόστασης, θα αναλύσουμε τον όρο της συμβίωσης. Η συμβίωση των συζύγων αναφέρεται σε μια αμφίρροπη νομική έννοια που εξελίσσεται ανάλογα με τις κοινωνικές συνθήκες και τις ειδικές περιστάσεις που επηρεάζουν τη ζωή του συγκεκριμένου ζευγαριού. Η συμβίωση αποτελείται από δύο στοιχεία: τον εξωτερικό παράγοντα (corpus) και τον εσωτερικό ψυχολογικό παράγοντα (animus). Ο πρώτος παράγοντας αφορά τις εξωτερικές εκδηλώσεις της συνύπαρξης των συζύγων, ενώ ο δεύτερος παράγοντας αναφέρεται στην κοινωνική διάσταση που χαρακτηρίζει τη σχέση του ζευγαριού.
Παντρεμένοι σε διάσταση – Τι είναι η απόσταση απλοποιημένα;
Απόσταση αναφέρεται στο φυσικό και ψυχολογικό χάσμα μεταξύ των συζύγων, όταν δεν υπάρχει πρόθεση για κοινή ζωή. Κάποιοι θεωρούν ότι και τα δύο στοιχεία είναι απαραίτητα για την ύπαρξη της απόστασης. Άλλη άποψη είναι ότι δεν υπάρχει απόσταση όταν υπάρχει πρόθεση για κοινή ζωή χωρίς φυσική συνύπαρξη. Όσον αφορά τον εσωτερικό παράγοντα της απόστασης, πρόκειται για την ψυχολογική διάθεση τουλάχιστον ενός συζύγου να απομακρυνθεί από τη συζυγική συνείδηση, καταλήγοντας αναπόφευκτα στον τερματισμό της συμβίωσης ανάμεσα στα ζευγάρια, τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον, χωρίς να σημαίνει απαραιτήτως τον τερματισμό του γάμου.
Σύμφωνα με τη νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων, η απόσταση θεωρείται η απομάκρυνση ενός από τους συζύγους από την κοινή κατοικία, η οποία στην πράξη επιβεβαιώνει την πρόθεση του συζύγου που απομακρύνεται να τερματίσει τη συνύπαρξη τους, χωρίς να απαιτείται απαραίτητα η διάλυση του γάμου. Ωστόσο, σε περιπτώσεις όπου η απομάκρυνση ενός συζύγου δεν δηλώνει από μόνη της τέτοια πρόθεση, καθώς μπορεί να οφείλεται σε επαγγελματικές ανάγκες ή να μην έχει την πρόθεση να τερματίσει οριστικά την συμβίωση, τότε δεν υπάρχει απόσταση. Επιπλέον, ακόμα και στις περιπτώσεις που υπάρχει συνύπαρξη ανάμεσα στους συζύγους, μπορεί να υπάρχει απόσταση, αν και συνήθως συνδυάζονται και τα δύο στοιχεία της απόστασης.
Μια παρόμοια κατάσταση αναφέρεται στην επιστημονική βιβλιογραφία και νομολογία ως η περίπτωση όπου ένα ζευγάρι χωρίζει το κρεβάτι και την κατοικία του, παρόλο που εξακολουθεί να ζει στο ίδιο σπίτι. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι σύζυγοι παραμένουν στο ίδιο σπίτι και συνεχίζουν να συμβιώνουν λόγω κοινωνικών, οικονομικών, έλλειψης εναλλακτικής κατοικίας ή για να προστατεύσουν τα παιδιά τους από τυχόν ψυχολογικές βλάβες που θα μπορούσαν να προκληθούν από τον χωρισμό των γονέων.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η συνύπαρξη δεν αναιρεί την ύπαρξη διάστασης, καθώς οι σύζυγοι δεν έχουν σωματική και ψυχική επαφή μεταξύ τους, και ο γάμος πρακτικά έχει λήξει. Τα δικαστήρια, κατά την αξιολόγηση για την ύπαρξη διάστασης μεταξύ των συζύγων, εστιάζουν στο εάν απουσιάζει το ψυχολογικό στοιχείο της συνεύρεσης, βάσει των συγκεκριμένων συνθηκών που επικρατούν στην κάθε περίπτωση. Η απουσία κοινών δραστηριοτήτων δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι έχει διακοπεί η συνεύρεση ανάμεσα στο ζευγάρι. Παράλληλα, υπάρχει συνάρτηση μεταξύ της διάστασης και της εγκατάλειψης, καθώς η διάσταση διάρκει δύο χρόνια και χρησιμεύει ως ένας από τους λόγους για το διαζύγιο, ανεξάρτητα από το ποιος σύζυγος την προκαλεί και εάν υπάρχει εύλογος λόγος ή όχι. Η έλλειψη εύλογου λόγου για τη λήξη της συμβίωσης αποτελεί εγκατάλειψη και παρέχει στον εγκαταλείποντα σύζυγο το δικαίωμα να ζητήσει διαζύγιο, μετά από διάστημα δύο ετών, όπως καθορίζεται από το άρθρο 1439 παράγραφος 3 του Αστικού Κώδικα.
Για να αποδειχθεί η ανασταλτική απόδειξη ισχυρού κλονισμού του γάμου, η διάσταση πρέπει να διαρκέσει τουλάχιστον δύο έτη, και η έναρξη της διάστασης μπορεί να προσδιοριστεί είτε από τη στιγμή που λείπει ένα από τα ανωτέρω στοιχεία, είτε από τη στιγμή που δηλώνεται η πρόθεση για διάσταση. Ωστόσο, η πιο αποδεκτή άποψη είναι ότι η έναρξη της διάστασης τοποθετείται στη στιγμή που εκδηλώνεται η βουλητική πλευρά της διάστασης, που είναι η πιο σημαντική για την απόδοσή της.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, ακόμα και οι παντρεμένοι μπορεί να βρίσκονται σε διάσταση, όταν τουλάχιστον ένας από τους συζύγους δεν έχει πρόθεση για συνεύρεση και δεν επιδεικνύει συμπεριφορά που ανταποκρίνεται σε μια σχέση αμοιβαίου ενδιαφέροντος, κατανόησης και ερωτικής διάθεσης. Θεωρείται ότι η διάσταση αποτελεί αρχή του τέλους ενός γάμου, ο οποίος μπορεί να λήξει οριστικά με μια απόφαση του δικαστηρίου, είτε με θρησκευτική διάλυση και καταχώρηση της απόφασης και της διάλυσης στο αρμόδιο μητρώο.
