Απολύσεις κατά την εγκυμοσύνη. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της περιόδου της γαλουχίας, η γυναίκα είναι εκτεθειμένη σε ιδιαίτερους κινδύνους στον εργασιακό της χώρο, και η πιθανότητα μιας απόλυσης μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για τη ζωή της.
Απαγόρευση απόλυσης κατά την εγκυμοσύνη
Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο 15 του νόμου 1483/1984, η απόλυση μιας εργαζόμενης από τον εργοδότη της είναι απαγορευμένη και ανεπίκυρη, είτε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, είτε για ένα χρονικό διάστημα 18 μηνών μετά τον τοκετό ή ακόμα και αν απουσιάζει από την εργασία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα λόγω ασθένειας που σχετίζεται με την εγκυμοσύνη ή τον τοκετό. Από αυτό προκύπτει ότι το εργατικό δίκαιο παρέχει ιδιαίτερη προστασία στην εργαζόμενη μητέρα, ανεξάρτητα από το εάν ο εργοδότης είναι ενήμερος για την εγκυμοσύνη της ή όχι. Ακόμα και στην περίπτωση που η εργατική σχέση δεν έχει καν αναγνωριστεί ως έγκυρη σύμβαση, ο νόμος προστατεύει την εγκύο και την γαλουχούσα εργαζόμενη, καθώς απαγορεύει την απόλυση ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση. Ο νομοθέτης χρησιμοποιεί τον όρο “σχέση εργασίας” αντί για “σύμβαση εργασίας” για να επισημάνει τη διευρυμένη προστασία της εγκύος, προκειμένου να διασφαλίσει τη διατήρηση της θέσης εργασίας της, ακόμα και αν η εργασιακή της σχέση δεν έχει τα καθορισμένα χαρακτηριστικά μιας εγκύρου σύμβασης.
Αν πράγματι η έγκυος εργαζόταν με μια άκυρη σύμβαση εργασίας, έχει το δικαίωμα να αξιώσει αποζημίωση για απόλυση και αποδοχές υπερημερίας. Ακόμη και αν η εργασιακή σχέση θεωρείται άκυρη, θεωρείται ενεργή, και ο εργοδότης πρέπει να πληρώνει αντίστοιχα για υπερημερίες. Η νομοθεσία προστατεύει την εγκύου ακόμη και αν το έμβρυο γεννηθεί νεκρό ή αποβιώσει λίγο καιρό μετά τον τοκετό. Ωστόσο, υπάρχει μια εξαίρεση: εάν υπάρχει σημαντικός λόγος για την απόλυση της εγκύου. Ο νόμος επιτρέπει στον εργοδότη να απολύσει μια εγκύου εάν υπάρχει σημαντικός λόγος. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι ο σημαντικός λόγος είναι μια αόριστη νομική έννοια, η ερμηνεία και τα όρια της οποίας καθορίζονται ανάλογα με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της κάθε περίπτωσης. Ως σημαντικός λόγος ορίζεται οποιοδήποτε γεγονός που αντικειμενικά καθιστά αδύνατη τη συνέχιση της εργασιακής σχέσης από τον εργοδότη.
Μερικές ενδεικτικές περιπτώσεις που αποτελούν σπουδαίοι λόγοι, που μπορούν να οδηγήσουν σε καταγγελία της σύμβασης εργασίας, ακόμα και αν αυτή αφορά έγκυο είναι, η ουσιώδης παράβαση των συμβατικών υποχρεώσεών της εργαζόμενης, που έχει ως αποτέλεσμα τη βλάβη του εργοδότη, ή τη διακοπή λειτουργίας της εργοδότριας επιχείρησης, η μη υπακοή στις οδηγίες του εργοδότη, οι ενέργειες της εργαζόμενης που ανάγονται στη σφαίρα του ποινικού δικαίου και άλλοι σπουδαίοι λόγοι. Τονίζεται όμως πως δεν θεωρείται σπουδαίος λόγος η μείωση της αποδόσεως της εργαζόμενης, που οφείλεται στο γεγονός της εγκυμοσύνης της.
Σε περίπτωση που ο εργοδότης προβαίνει σε απόλυση εργαζόμενης η οποία είναι έγκυος, θα πρέπει εγγράφως να αιτιολογήσει την καταγγελία της σύμβασης εργασίας και να ενημερώσει την αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας. Κάτι ιδιαιτέρως σημαντικό που θα πρέπει να γνωρίζετε είναι, πως ο χρόνος καταγγελίας της συμβάσεως εργασίας θεωρείται, η προειδοποίηση της απόλυσης και όχι ίδια καταγγελία, κάτι που σημαίνει πως αν η προειδοποίηση της απόλυσης κοινοποιηθεί στην εργαζόμενη πριν από την έναρξη της εγκυμοσύνης της, αλλά η καταγγελία της σύμβασης πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, η απόλυση είναι νόμιμη αφού καθοριστικό σημείο είναι το χρονικό σημείο της προειδοποιήσεως. Αναφορικά με τα εκ του νόμου οριζόμενα για την έγκυο εργαζόμενη, που έχει συνάψει σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου, θα πρέπει να αναφερθεί πως αυτή απολαμβάνει αισθητά μικρότερη προστασία, σε σχέση με την εργαζόμενη με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου. Επί συμβάσεως εργασίας ορισμένου χρόνου, η προστασία της εγκύου εκτείνεται για το χρονικό διάστημα που διαρκεί η σύμβαση εργασία της και δεν παρατείνεται για το χρονικό διάστημα μετά τη λήξη της συμβάσεως.
Τα δικαιώματα που δικαιούται μια εργαζόμενη που απολύθηκε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της ή εντός 18 μηνών μετά τον τοκετό της περιλαμβάνουν τα εξής:
- Αγωγή λόγω άκυρης απόλυσης εγκύου: Η εργαζόμενη μπορεί να ασκήσει αγωγή για να ακυρώσει την απόλυσή της, να επανατοποθετηθεί στη θέση εργασίας της και να λάβει τις αποδοχές υπερημερίας που της ανήκουν. Αυτό συμβαίνει διότι η εργασιακή σχέση θεωρείται ότι εξακολουθεί να ισχύει.
- Επιθεώρηση εργασίας: Η εργαζόμενη έχει το δικαίωμα να απευθυνθεί στην αρμόδια επιθεώρηση εργασίας για να προστατευτεί και να εξασφαλίσει τα δικαιώματά της.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η προθεσμία για να ασκηθεί αγωγή λόγω άκυρης απόλυσης είναι τρίμηνη από την ημερομηνία της απόλυσης. Συνολικά, το εργατικό δίκαιο παρέχει εκτεταμένη προστασία στην έγκυο εργαζόμενη, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης όσο και για 18 μήνες μετά τον τοκετό της, προκειμένου να διασφαλιστεί η μητρική της υγεία και να επιτραπεί η συνδυασμένη μητρικότητα και εργασία.
