H δικαστική συμπαράσταση είναι η διαδικασία κατά την οποία δυνάμει δικαστικής αποφάσεως εκουσίας δικαιοδοσίας ,προστατεύεται ο άνθρωπος που λόγω σοβαρών προβλημάτων δε μπορεί να διαχειριστεί μόνος του με λογική τα ζητήματα της καθημερινότητας του
Σύμφωνα με το άρθρο 1666 ΑΚ, <<Σε δικαστική συμπαράσταση υποβάλλεται ο ενήλικος: 1. Όταν λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής ή λόγω σωματικής αναπηρίας αδυνατεί εν όλω ή εν μέρει να φροντίζει μόνος για τις υποθέσεις του 2. όταν, λόγω ασωτίας, τοξικομανίας ή αλκοολισμού, εκθέτει στον κίνδυνο της στέρησης τον εαυτό του, το σύζυγό του, τους κατιόντες του ή τους ανιόντες του.
Ο ανήλικος, που βρίσκεται υπό γονική μέριμνα ή επιτροπεία, μπορεί να υποβληθεί σε δικαστική συμπαράσταση, αν συντρέχουν οι όροι της, κατά το τελευταίο έτος της ανηλικότητας. Τα αποτελέσματα της υποβολής σε δικαστική συμπαράσταση αρχίζουν, αφότου ο ανήλικος ενηλικιωθεί>>.
Συνήθεις περιπτώσεις ανθρώπων που χρήζουν δικαστικής συμπαραστάσεως είναι οι π΄σχοντες από σοβαρά ψυχικά νοσήματα (σχιζοφρένεια, μανία καταδίωξης), οι τοξικομανείς, οι αλκοολικοί, οι κωφάλαλοι καθώς και οι πάσχοντες από γεροντική άνοια ή Alzheimer.
H δικαστική συμπαράσταση διακρίνεται σε ολική ή μερική και μπορεί να αφορά όλες ή μερικές από τις πράξεις και δικαιοπραξίες του πάσχοντος. Τα κριτήρια βάσει των οποίων επιλέγεται το είδος της δικαστικής συμπαραστάσεως είναι ο βαθμός της αναπηρίας του πάσχοντος καθώς και η κατάσταση της υγείας του.
Έτσι διαμορφώνονται οι ακόλουθες κατηγορίες δικαστικής συμπαράστασης: α) στερητική δικαστική συμπαράσταση πλήρης ή μερική κατά την οποία το δικαστήριο κηρύσσει ανίκανο τον συμπαραστατούμενο για όλες τις δικαιοπραξίες, διότι κρίνει ότι αδυνατεί να ενεργεί για αυτές αυτοπροσώπως, β) επικουρική δικαστική συμπαράσταση, πλήρης ή μερική κατά την οποία το δικαστήριο ορίζει ότι για την ισχύ όλων ή ορισμένων δικαιοπραξιών του απαιτείται η συναίνεση του δικαστικού συμπαραστάτη.
Τα πρόσωπα που νομιμοποιούνται να
Ποια πρόσωπα νομιμοποιούνται να αιτηθούν την έκδοση δικαστικής απόφασης προκειμένου να τεθεί ένα ενήλικο πρόσωπο σε δικαστική συμπαράσταση;
- Ο ίδιος ο πάσχων
- Ο σύζυγος του πάσχοντος
- Τα ενήλικα τέκνα του
- Οι γονείς του πάσχοντος.
- Ο αρμόδιος Εισαγγελέας Πρωτοδικών, μετά τη σχετική πληροφόρηση από συγγενικά πρόσωπα, όπως αδέλφια ή άλλα φιλικά πρόσωπα, τα οποία δεν δύνανται εκ του νόμου να υποβάλλουν την αίτηση και ως εκ τούτου κρίνεται αναγκαία η παρέμβαση του Εισαγγελέα
- Το Δικαστήριο αυτεπαγγέλτως
Ποιο είναι το αρμόδιο Δικαστήριο;
Για τη θέση ενός προσώπου σε δικαστική συμπαράσταση αρμόδιο να αποφασίσει είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο του τόπου κατοικίας ή της συνήθους διαμονής του συμπαραστατούμενου, το οποίο δικάζει κατά τη διαδικασία της Εκούσιας Δικαιοδοσίας.
Ποιος διορίζεται δικαστικός συμπαραστάτης:
Ως δικαστικός συμπαραστάτης διορίζεται από το Δικαστήριο, το φυσικό πρόσωπο που έχει προτείνει αυτός τον οποίο αφορά η δικαστική συμπαράσταση, εφόσον έχει συμπληρώσει το δέκατο έκτο (16ο) έτος της ηλικίας του και το προτεινόμενο πρόσωπο κρίνεται κατάλληλο και μπορεί κατά το νόμο να διορισθεί.
Αν αυτός που χρειάζεται τη συμπαράσταση δεν προτείνει κανέναν ή αν εκείνος που προτάθηκε δεν κρίνεται κατάλληλος, το δικαστήριο επιλέγει ελεύθερα αυτόν που κρίνει περισσότερο κατάλληλο για τη συγκεκριμένη περίπτωση. Στην περίπτωση αυτή λαμβάνονται υπόψιν οι δεσμοί που διατηρεί το πρόσωπο με τους συγγενείς του και ιδίως με τους γονείς, τα τέκνα και το σύζυγό του καθώς και τον κίνδυνο από την τυχόν υφιστάμενη αντίθεση συμφερόντων ανάμεσα στον συμπαραστατέο και σε αυτόν που πρόκειται να διορισθεί ως δικαστικός συμπαραστάτης. Επίσης, λαμβάνεται υπόψιν η τυχόν βούληση του συμπαραστέου σχετικά με τον αποκλεισμό συγκεκριμένου προσώπου.
Πότε διορίζεται προσωρινός δικαστικός συμπαραστάτης;
Το δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να διορίσει μετά από αίτηση της από τα πρόσωπα που ανωτέρω αναφέρθηκαν ή και αυτεπαγγέλτως, προσωρινό δικαστικό συμπαραστάτη. Η εξουσία του περιλαμβάνει κάθε ασφαλιστικό μέτρο απαραίτητο για να αποφευχθεί σοβαρός κίνδυνος για το πρόσωπο ή την περιουσία του συμπαραστατέου. Για το διάστημα από τη δημοσίευση της απόφασης του δικαστηρίου έως την τελεσιδικίας της, ο διορισμός προσωρινού δικαστικού συμπαραστάτη είναι υποχρεωτικός και γίνεται με την ίδια την δικαστική απόφαση.
Τι είναι το εποπτικό συμβούλιο και ποιο ρόλο διαδραματίζει στο θεσμό της δικαστικής συμπαράστασης;
Το εποπτικό συμβούλιο διορίζεται από το αρμόδιο Δικαστήριο και αποτελείται από τρία (3) έως πέντε (5) μέλη (συγγενείς και φίλους του πάσχοντος). Σκοπός του εποπτικού συμβουλίου είναι ο έλεγχος του δικαστικού συμπαραστάτη. Εκτός της από την εποπτεία της δράσης και των ενεργειών του δικαστικού συμπαραστάτη με βάση το συμφέρον του συμπαραστατούμενου, το εποπτικό συμβούλιο διαδραματίζει συχνά και συμβουλευτικό ρόλο ενώ, υφίστανται ορισμένες ενέργειες για της οποίες απαιτείται υποχρεωτικώς να έχει προηγηθεί η έγκριση του εποπτικού συμβουλίου. Το τριμελές ή πενταμελές εποπτικό συμβούλιο προτείνεται με το δικόγραφο της αίτησης δικαστικής συμπαράστασης και με αυτό συνυποβάλλονται και όλα τα στοιχεία της ταυτότητας αυτών και οι διευθύνσεις κατοικίας της.
Ποια είναι τα απαραίτητα έγγραφα και δικαιολογητικά για την υποβολή της αίτησης δικαστικής συμπαράστασης;
- Πιστοποιητικό Οικογενειακής Κατάστασης του αιτούντος και του πάσχοντος, από τις οποίες προκύπτει ο συγγενικός τους δεσμός
- Ιατρικά Έγγραφα, κυρίως κρατικά, από δημόσια νοσοκομεία, Ιατρικές Γνωματεύσεις και Πιστοποιητικά
- Αντίγραφο της απόφασης αναπηρίας, εκδοθείσας από το ΙΚΑ ή άλλο δημόσιο ασφαλιστικό φορέα, από την οποία προκύπτει το ποσοστό αναπηρίας του πάσχοντος ή η ασθένειά του.
- Αντίγραφο της απόφασης της Πρόνοιας ή οποιοδήποτε έγγραφο πιστοποιεί την καταβολή (αναπηρικού) επιδόματος ή σύνταξης.
Επιπρόσθετες ενέργειες για το παραδεκτό της συζήτησης – Απαιτούμενη Προδικασία
Έγκαιρη επίδοση με δικαστικό επιμελητή αντιγράφου της αίτησης δικαστικής συμπαράστασης
- Στον ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ του Πρωτοδικείου
- Στην κατά τόπο αρμόδια Κοινωνική Υπηρεσία και
- Στον ασθενή – συμπαραστατέο (συνήθως γίνεται θυροκόλληση σε περιπτώσεις βαριάς αναπηρίας, ή επιδίδεται σε κάποιο σύνοικο που δεν είναι ο αιτών ή στην υπηρέτρια ή στην αποκλειστική νοσοκόμα του ασθενούς ή επίδοση στον Διευθυντή της Κλινικής ή του Νοσοκομείου, εάν νοσηλεύεται ο πάσχων).
Πότε ξεκινούν τα αποτελέσματα της δικαστικής συμπαράστασης;
Τα αποτελέσματα της δικαστικής συμπαράστασης εκκινούν από τη δημοσίευση της δικαστικής απόφασης. Για την έναρξη όμως του λειτουργήματος του δικαστικού συμπαραστάτη απαιτείται τελεσιδικία της απόφασης που τον διορίζει, ήτοι παρέλευση της προθεσμίας άσκησης έφεσης επί της οριστικής απόφασης του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου.
Ο ως άνω διαχωρισμός του χρόνου έναρξης των αποτελεσμάτων της δικαστικής συμπαράστασης και της χρόνου έναρξης του λειτουργήματος του δικαστικού συμπαραστάτη, έχει ως συνέπεια τον διορισμό προσωρινού δικαστικού συμπαραστάτη για το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα έως την τελεσιδικία της απόφασης διορισμού του.
Πότε και πως αίρεται η δικαστική συμπαράσταση;
Αν έλλειψαν οι λόγοι που προκάλεσαν τη δικαστική συμπαράσταση, το δικαστήριο αίρει τη δικαστική συμπαράσταση με απόφασή του ύστερα από αίτηση των προσώπων που μπορούν να τη ζητήσουν, ή και αυτεπαγγέλτως. Στην περίπτωση του άρθρου 1667 παρ.2 ΑΚ, το δικαστήριο αποφασίζει την άρση της δικαστικής συμπαράστασης κατά την ελεύθερη κρίση του, μόνο αν το ζητήσει ο συμπαραστατούμενος.
