Τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, θα λέγαμε πως αποτελούν αρκετά συνηθισμένα αδικήματα στη καθημερινή ποινική δικηγορία. Εν συντομία, τα εγκλήματα που εντάσσονται σε αυτή τη κατηγορία είναι η κλοπή με τις διακρίσεις της, η υπεξαίρεση με τις διακρίσεις της, η φθορά ξένης ιδιοκτησίας σε όλες τις μορφές της και φυσικά το έγκλημα της ληστείας. Μάλιστα, μετά από τον νόμο 4619/2019 εντάχθηκε στα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, το αδίκημα της φθοράς ψηφιακών δεδομένων, το οποίο αναμφίβολα αποτελεί εναρμόνιση του ειδικού ποινικού δικαίου, με τη διαρκή πρόοδο της τεχνολογίας. Ας τα εξετάσουμε λοιπόν ενδελεχέστερα.
372 ΠΚ κλοπή
<<Όποιος αφαιρεί ξένο (ολικά ή εν μέρει) κινητό πράγμα από την κατοχή άλλου με σκοπό να το ιδιοποιηθεί παράνομα, τιμωρείται με φυλάκιση και αν το αντικείμενο της κλοπής είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας, με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηματική ποινή.2. Κινητό πράγμα θεωρείται κατά τον Κώδικα και η ηλεκτρική και κάθε άλλης μορφής ενέργεια.
Σχολιασμός επί του άρθρου: H κλοπή για να στοιχειοθετηθεί, θα πρέπει αρχικά κάποιος να έχει τη φυσική εξουσίαση ενός πράγματος ή έστω τη δυνατότητα φυσικής εξουσίασης και θα πρέπει το πρόσωπο που κατέχει ένα αντικείμενο να έχει τη βούληση εξουσιάσεως του πράγματος. Ο δράστης του αδικήματος, θα πρέπει να έχει προβεί σε διακοπή της κατοχής του παθόντα και να θεμελιώσει ο ίδιος νέα κατοχή επί του αντικειμένου. Θα πρέπει μάλιστα, να έχει σκοπό παράνομης ιδιοποίησης, δηλαδή να θέλει να αποκομίσει παράνομο περιουσιακό όφελος εκ του κλοπιμαίου.>>
374 ΠΚ διακεκριμένη κλοπή
<<Η κλοπή τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηματική ποινή αν: α) ο υπαίτιος αφαιρεί από τόπο προορισμένο για θρησκευτική λατρεία, πράγμα αφιερωμένο σε αυτή καλλιτεχνικής ή αρχαιολογικής ή ιστορικής σημασίας, β) ο υπαίτιος αφαιρεί πράγμα επιστημονικής ή καλλιτεχνικής ή αρχαιολογικής ή ιστορικής σημασίας που βρίσκεται σε συλλογή εκτεθειμένη σε κοινή θέα ή σε δημόσιο οίκημα ή σε άλλο δημόσιο τόπο, γ) η συνολική αξία των αφαιρεθέντων αντικειμένων υπερβαίνει το ποσό των 120.000 ευρώ, ή δ) τελέστηκε από δύο ή περισσότερους που είχαν οργανωθεί με σκοπό την τέλεση κλοπών.2. Αν η κλοπή στρέφεται άμεσα κατά του νομικού προσώπου του ελληνικού δημοσίου, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ή των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και η αξία του αντικειμένου της υπερβαίνει συνολικά το ποσό των 120.000 ευρώ επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή έως χίλιες ημερήσιες μονάδες. Η πράξη αυτή παραγράφεται μετά είκοσι έτη.>>
Σχολιασμός επί του άρθρου: Πρόκειται για διακεκριμένες περιπτώσεις του εγκλήματος της κλοπής. Ο λόγος για τον οποίο οι ποινές σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα επαυξημένες θα λέγαμε πως εντοπίζεται, στην ιδιότητα των προσώπων που πραγματοποιήσαν τη κλοπή, στο ύψος του ποσού που αποκόμισε ο δράστης εκ του παράνομου περιουσιακού οφέλους και στον τόπο όπου πραγματοποιήθηκε το αδίκημα. Ο νόμος είναι αυστηρότερος στους δράστες, που εμφανίζουν επαναλαμβανόμενες αντικοινωνικές και εγκληματικές συμπεριφορές.
374 Α ΠΚ Αυθαίρετη χρήση μεταφορικού μέσου
<<Όποιος χρησιμοποιεί ξένο μηχανοκίνητο μεταφορικό μέσο χωρίς τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη ή κατόχου του, τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή.>>
Σχολιασμός επί του άρθρου: Πρόκειται για μια περίπτωση κλοπής εξειδικευμένη, καθώς αφορά μόνο τα μεταφορικά μέσα. Ωστόσο, εδώ παρατηρείται το εξής φαινόμενο. Ενώ έχουμε αφαίρεση της κατοχής του μεταφορικού μέσου από τον ιδιοκτήτη του, ο δράστης δε θεμελιώνει οριστικά νέα κατοχή, παρά μόνο για το χρονικό διάστημα που χρησιμοποιεί το ξένο όχημα. Στη πράξη είναι ένα έγκλημα σχετικά σπάνιο.
375 ΠΚ Υπεξαίρεση
<<Όποιος ιδιοποιείται παράνομα ξένο (ολικά ή εν μέρει) κινητό πράγμα που περιήλθε στην κατοχή του με οποιονδήποτε τρόπο τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο (2) έτη και αν το αντικείμενο είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας, με φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) μηνών και χρηματική ποινή. Αν πρόκειται για αντικείμενο που το έχουν εμπιστευθεί στον υπαίτιο λόγω ανάγκης ή λόγω της ιδιότητάς του ως εντολοδόχου, επιτρόπου ή κηδεμόνα του παθόντος ή ως μεσεγγυούχου ή διαχειριστή ξένης περιουσίας, ο υπαίτιος τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηματική ποινή.
2. Αν η αξία του αντικειμένου στην παρ. 1 υπερβαίνει συνολικά το ποσό των εκατόν είκοσι χιλιάδων (120.000) ευρώ ο υπαίτιος τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη και χρηματική ποινή.
3. Αν η υπεξαίρεση στρέφεται άμεσα κατά του νομικού προσώπου του ελληνικού δημοσίου, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ή των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και η αξία του αντικειμένου της υπερβαίνει συνολικά το ποσό των εκατόν είκοσι χιλιάδων (120.000) ευρώ, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα (10) ετών και χρηματική ποινή έως χίλιες (1.000) ημερήσιες μονάδες. Η πράξη αυτή παραγράφεται μετά είκοσι (20) έτη.
4. Με το ξένο πράγμα εξομοιώνεται και: α) το τίμημα που έλαβε ο υπαίτιος για κινητό πράγμα που του είχαν εμπιστευθεί για να το πουλήσει, καθώς και β) το κινητό πράγμα που απέκτησε ο υπαίτιος με χρήματα ή με άλλο πράγμα που του είχαν εμπιστευθεί για να αγοράσει ή να ανταλλάξει αντίστοιχα το πράγμα που απέκτησε.>>
Σχολιασμός επί του άρθρου: H διαφορά της υπεξαίρεσης από τη κλοπή έγκειται στο γεγονός πως, αυτός που ιδιοποιείται το ξένο κινητό πράγμα δεν το αφαιρεί από τη κατοχή κάποιου, αλλά είτε βρίσκεται στη κατοχή του πράγματος τη στιγμή της ιδιοποίησης ήδη, είτε ιδιοποιείται πράγμα ελεύθερο κατοχής. Συνεπώς, ο δράστης δεν αφαιρεί τη κατοχή του ξένου πράγματος, καθώς αυτό βρίσκεται στη κατοχή του ήδη με οποιονδήποτε τρόπο.
377 ΠΚ Κλοπή και υπεξαίρεση μικρής αξίας
<<Αν τα εγκλήματα των άρθρων 372 και 375 παρ. 1 έχουν αντικείμενο πράγμα μικρής αξίας, επιβάλλεται χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας. Αν, όμως, η πράξη τελέστηκε από ανάγκη για άμεση χρήση ή ανάλωση του αντικειμένου της κλοπής ή υπεξαίρεσης, το δικαστήριο μπορεί να κρίνει την πράξη ατιμώρητη. Το πρώτο εδάφιο δεν εφαρμόζεται σε περίπτωση κλοπής ή υπεξαίρεσης που έχει ως αντικείμενο υλικό μέσο πληρωμής πλην των μετρητών.>>
Σχολιασμός επί του άρθρου: Oυσιαστικά, πρόκειται για τη προνομιούχο μορφή του εγκλήματος της κλοπής. Ο δράστης του συγκεκριμένου αδικήματος, αντιμετωπίζεται επιεικέστερα από το νόμο καθώς αφενός το παράνομο περιουσιακό του όφελος είναι μικρής αξίας, αφετέρου η ζημία στη ξένη περιουσία είναι αντιστοίχως μικρής κλίμακας.
378ΠΚ Φθορά ξένης ιδιοκτησίας
<<Όποιος καταστρέφει ή βλάπτει ξένο (ολικά ή εν μέρει) πράγμα ή με άλλον τρόπο καθιστά ανέφικτη τη χρήση του τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή και αν το πράγμα είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας ή τοποθετημένο σε δημόσιο χώρο με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Αν το πράγμα είναι μικρής αξίας ή η ζημία που προκλήθηκε είναι ελαφρά, ο υπαίτιος τιμωρείται με χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.2. Με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή τιμωρείται ο υπαίτιος αν το αντικείμενο της πράξης που προβλέπεται στο εδάφιο α΄ της προηγούμενης παραγράφου είναι πράγμα που χρησιμεύει για κοινό όφελος ή καλλιτεχνικό ή ιστορικό μνημείο ή αν η φθορά έγινε με φωτιά ή με εκρηκτικές ύλες.>>
Σχολιασμός επί του άρθρου: φθορά ξένης ιδιοκτησίας συνιστά, η καταστροφή ή η βλάβη ξένου πράγματος ή το να καταστεί η χρήση του ανέφικτη. Αντικείμενα του συγκεκριμένου εγκλήματος μπορεί να είναι τόσο τα κινητά, όσο και τα ακίνητα πράγματα. Η βλάβη του πράγματος, μπορεί να αφορά τη λειτουργικότητα και τη χρησιμότητα του ή την υλική μορφή του. Καταστροφή του πράγματος υφίσταται, όταν το αντικείμενο αχρηστεύεται παντελώς από το δράστη του εγκλήματος της φθοράς ξένης ιδιοκτησίας.
379 ΠΚ Φθορα ψηφιακών δεδομένων
Όποιος, χωρίς δικαίωμα, διαγράφει, καταστρέφει, αλλοιώνει ή αποκρύπτει ψηφιακά δεδομένα ενός συστήματος πληροφοριών, καθιστά ανέφικτη τη χρήση τους ή με οποιονδήποτε τρόπο αποκλείει την πρόσβαση στα δεδομένα αυτά τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο (2) έτη και χρηματική ποινή. Αν η ζημία που προκλήθηκε είναι ελαφρά, ο υπαίτιος τιμωρείται με χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.
2. Η πράξη της παρ. 1 τιμωρείται: α) με φυλάκιση έως τρία (3) έτη και χρηματική ποινή, αν επλήγη μεγάλος αριθμός πληροφοριακών συστημάτων και η πράξη τελέστηκε με τη χρήση εργαλείου που έχει σχεδιαστεί κατά κύριο λόγο για τον σκοπό αυτόν, β) με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηματική ποινή, αν προκάλεσε σοβαρές ζημίες και ιδίως μεγάλης έκτασης ή για μεγάλο χρονικό διάστημα διατάραξη των υπηρεσιών των συστημάτων πληροφοριών, οικονομική ζημία ιδιαίτερα μεγάλης αξίας ή σημαντική απώλεια δεδομένων, ή αν τελέστηκε κατά πληροφοριακών συστημάτων που αποτελούν μέρος υποδομής για την προμήθεια του πληθυσμού με ζωτικής σημασίας αγαθά ή υπηρεσίες. Ως ζωτικής σημασίας αγαθά ή υπηρεσίες νοούνται ιδίως η εθνική άμυνα, η υγεία, οι συγκοινωνίες, οι μεταφορές και η ενέργεια.
3. Με φυλάκιση έως δύο (2) έτη και χρηματική ποινή τιμωρείται όποιος χωρίς δικαίωμα και με σκοπό τη διάπραξη του εγκλήματος της παρ. 1 κατασκευάζει, κατέχει, εισάγει ή διαθέτει: α) συσκευές ή πληροφοριακά συστήματα, πρωτίστως σχεδιασμένα ή ειδικά προσαρμοσμένα για τον σκοπό της διάπραξης του εγκλήματος της παρ. 1 ή β) συνθηματικά ή κωδικούς πρόσβασης ή άλλα παρεμφερή δεδομένα με τη χρήση των οποίων είναι δυνατόν να αποκτηθεί πρόσβαση στο σύνολο ή μέρος ενός πληροφοριακού συστήματος. Απαλλάσσεται από κάθε ποινή όποιος καταστρέφει με δική του θέληση τις παραπάνω συσκευές ή προγράμματα υπολογιστή ή δεδομένα πριν τα χρησιμοποιήσει για τη διάπραξη του εγκλήματος του προηγούμενου εδαφίου.
Σχολιασμός επί του άρθρου: To συγκεκριμένο άρθρο αποτελεί τον εκσυγχρονισμό του ποινικού δικαίου, στη σύγχρονη εποχή που τα ψηφιακά δεδομένα κυριαρχούν στη καθημερινότητα όλων μας. Μια τέτοια επικαιροποίηση μετά τον νόμο 4619/2019 ήταν αναγκαία για τον ποινικό μας κώδικα, ώστε να συμβαδίσει το δίκαιο με τους ταχύτατους ρυθμούς ανάπτυξης της ψηφιακής τεχνολογίας και του παγκόσμιου ιστού.
380 ΠΚ Ληστεία
Όποιος με σωματική βία εναντίον προσώπου ή με απειλές ενωμένες με επικείμενο κίνδυνο σώματος ή ζωής αφαιρεί από άλλον ξένο (ολικά ή εν μέρει) κινητό πράγμα ή τον εξαναγκάζει να του το παραδώσει για να το ιδιοποιηθεί παράνομα, τιμωρείται με κάθειρξη και χρηματική ποινή.2. Αν από την πράξη επήλθε ο θάνατος κάποιου προσώπου ή βαριά σωματική βλάβη ή αν η πράξη εκτελέστηκε με ιδιαίτερη σκληρότητα εναντίον προσώπου, επιβάλλεται ισόβια κάθειρξη.3. Οι ποινές των προηγούμενων παραγράφων επιβάλλονται και σε εκείνον που καταλήφθηκε επ’ αυτοφώρω να κλέβει και μεταχειρίζεται σωματική βία εναντίον προσώπου ή απειλές ενωμένες με επικείμενο κίνδυνο σώματος ή ζωής για να διατηρήσει το κλοπιμαίο.
Σχολιασμός επί του άρθρου: To έγκλημα της ληστείας, αναμφίβολα αποτελεί το ειδεχθέστερο εκ των εγκλημάτων κατά της ιδιοκτησίας, καθώς εκτός από το στοιχείο της κλοπής, δηλαδή της αφαίρεσης της ξένης κατοχής και της θεμελίωσης νέας με σκοπό παράνομης ιδιοποίησης, έχει και το στοιχείο της παράνομης βίας, είτε απόλυτης είτε ψυχολογικής. Μάλιστα συνοδεύεται και από απειλές, ενωμένες με επικείμενο κίνδυνο σώματος ή ζωής, που αναγκάζουν τον παθόντα να υποκύψει και να δεχτεί την αφαίρεση των αντικειμένων που ανήκουν στην ιδιοκτησία του. Μάλιστα στο έγκλημα της ληστείας ανήκουν και οι περιπτώσεις της ληστρικής εκβίασης, της ληστοειδούς εκβίασης και της ληστρικής κλοπής.
