Είναι απόλυτα αληθές ότι η υψηλή ζήτηση για εργασία στη σύγχρονη εποχή έχει οδηγήσει πολλούς εργαζόμενους να αναγκαστούν να αποδεχτούν αντικανονικούς και επιβαρυντικούς όρους εργασίας, οι οποίοι συχνά έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία τους. Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε το νομικό πλαίσιο που διέπει το ωράριο εργασίας και θα περιγράψουμε τις δυνατότητες προστασίας που παρέχονται στους εργαζομένους έναντι δυσμενών όρων εργασίας που τους επιβάλλονται από τους εργοδότες.
Το νόμιμο ωράριο είναι η ημερήσια και εβδομαδιαία μέγιστη επιτρεπόμενη διάρκεια εργασίας για τους εργαζομένους, θέσπισμένη από το νόμο. Δεν μπορεί να αλλαχθεί μέσω συμφωνίας ανάμεσα στον εργοδότη και τον εργαζόμενο, εκτός αν συμφωνηθεί μείωση του ωραρίου εργασίας κάτω από τα νόμιμα όρια. Σημαντικό να σημειωθεί ότι το νόμιμο ωράριο εφαρμόζεται όχι μόνο για έναν συγκεκριμένο εργοδότη, αλλά για τον συνολικό χρόνο απασχόλησης του εργαζομένου. Επομένως, η δεύτερη σύμβαση εργασίας με διαφορετικό εργοδότη θα θεωρείται άκυρη, αν ο χρόνος εργασίας στην πρώτη σύμβαση έχει ήδη υπερβεί τα νόμιμα όρια.
Το κανονικό νόμιμο ωράριο εργασίας, όπως καθορίζεται από το Προεδρικό Διάταγμα της 27/6/4/7/32, ανέρχεται σε οκτώ (8) ώρες την ημέρα και σε συνολικά σαράντα οκτώ (48) ώρες την εβδομάδα. Από τον Φεβρουάριο του 1984, με την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, το εβδομαδιαίο νόμιμο ωράριο μειώθηκε σε σαράντα (40) ώρες εβδομαδιαίως, και εισήχθη το πενθήμερο σύστημα εργασίας. Αυτό το ωράριο των σαράντα ωρών ανά εβδομάδα είναι υποχρεωτικό για όλους τους εργοδότες και εργαζομένους, ανεξάρτητα από την εργασιακή τους κατηγορία (εργάτες, υπάλληλοι κ.λπ.). Παράλληλα, υπάρχουν ειδικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας που προβλέπουν μειωμένα ωράρια.
Η καθορισμένη διάρκεια του ωραρίου εργασίας είναι σημαντική για την κατανόηση και τη νομική αντιμετώπιση των υπερβάσεών του. Η υπερεργασία ορίζεται ως η απασχόληση του εργαζομένου για πέντε (5) ώρες πέρα από τις 40 ώρες εργασίας της εβδομάδας για τις επιχειρήσεις που ακολουθούν το πενθήμερο σύστημα, και οκτώ (8) ώρες πέρα από τις 40 ώρες για τις επιχειρήσεις που ακολουθούν το εξαήμερο σύστημα (δηλαδή η 41η, 42η, 43η, 44η, 45η ώρα για το πενθήμερο σύστημα και η 41η, 42η, 43η, 44η, 45η, 46η, 47η, 48η ώρα για το εξαήμερο σύστημα). Η υπερεργασία πρέπει να ζητηθεί από τον εργοδότη και ο εργαζόμενος είναι υποχρεωμένος να την παράσχει. Οι ώρες υπερεργασίας αμείβονται με επιπλέον 20% πάνω από τον κανονικό μισθό, σύμφωνα με τον Νόμο 3863/2010.
Από την επίσημη προϋπεργασία, όπως περιγράφεται παραπάνω, μπορούμε να ξεχωρίσουμε δύο διακριτικές κατηγορίες. Η πρώτη αφορά την απλή υπερεργασία, που σημαίνει την εργασία πέραν του κανονικού εβδομαδιαίου ωραρίου εργασίας, το οποίο είναι λιγότερο από 40 ώρες την εβδομάδα σε μια επιχείρηση. Σε αυτήν την περίπτωση, ο εργαζόμενος πρέπει να πληρώνεται για τις ώρες υπερεργασίας του, αλλά δεν αναμένεται να λάβει κάποια επιπλέον επιδίκαση.
Όσον αφορά τις υπερωρίες, αυτές αναφέρονται στην εργασία πέραν του νόμιμου ωραρίου εργασίας και εβδομαδιαίας απασχόλησης. Για τις επιχειρήσεις που ακολουθούν πενθήμερο ωράριο, αυτό σημαίνει εργασία πάνω από 45 ώρες την εβδομάδα, ενώ για τις επιχειρήσεις με εξαήμερο ωράριο, σημαίνει εργασία πάνω από 48 ώρες την εβδομάδα. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η αξία των υπερωριών εξαρτάται από το νόμιμο ωράριο εργασίας και υπολογίζεται βάσει της ημερήσιας και εβδομαδιαίας απασχόλησης. Έτσι, θεωρείται υπερωρία κάθε εργασία που υπερβαίνει το νόμιμο ημερήσιο ωράριο, ακόμα και αν δεν υπάρχει υπέρβαση του νόμιμου εβδομαδιαίου ωραρίου. Για παράδειγμα, η εργασία πάνω από 9 ώρες την ημέρα για όσους ακολουθούν πενθήμερο ωράριο εργασίας θεωρείται υπερωρία σε κάθε περίπτωση.
Συμφωνία για Παροχή Εργασίας υπό Αόριστο Χρονικό Διάστημα
Στην περίπτωση ενός συμβολαίου παροχής εξαρτημένης εργασίας υπό αόριστο χρονικό διάστημα, εάν ο εργοδότης προβεί σε μονομερή αρνητική αλλαγή στις συμβατικές συνθήκες του εργαζόμενου, ο εργαζόμενος έχει τις ακόλουθες επιλογές:
α) Να αποδεχθεί την αλλαγή και να δημιουργηθεί μια νέα συμφωνία, η οποία θα ισχύει από τη στιγμή της αποδοχής και δεν θα παραβιάζει τον νόμο ή τους εταιρικούς κανόνες.
β) Να ερμηνεύσει την αλλαγή ως ανακοίνωση της εργοδοσίας και να απαιτήσει αποζημίωση σύμφωνα με τον νόμο 2112/1920.
γ) Να απαιτήσει τη διατήρηση των αρχικών συμβατικών όρων και να συνεχίσει να παρέχει τις υπηρεσίες του σύμφωνα με τους προηγούμενους όρους.
Σε αυτήν την περίπτωση, εάν ο εργοδότης δεν αποδεχθεί τις επιλογές του εργαζομένου, θα θεωρηθεί ότι αρνήθηκε την αποδοχή της εργασίας και θα υποχρεούται να πληρώσει πρόσθετα αμοιβή για την απορρίπτουσα εργάσια ή να αντιμετωπίσει την αντίδραση του εργαζομένου στα δικαστήρια, με τον εργαζόμενο να ζητά να αναγκαστεί ο εργοδότης να τον απασχολεί σύμφωνα με τους αρχικούς όρους. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η μονομερής αλλαγή των συμβατικών όρων δεν επιτρέπεται όταν η συμφωνία εργασίας προβλέπει εκ των προτέρων το δικαίωμα του εργοδότη να προβεί σε τέτοιες αλλαγές και οι περιορισμοί σε αυτές τις αλλαγές έχουν καθοριστεί εξακριβωμένα.
Συμπερασματικά
Συνολικά, ο εργαζόμενος έχει τη δυνατότητα να εκμεταλλευτεί το νομικό πλαίσιο που παρέχει προστασία σύμφωνα με απόφαση του Αρείου Πάγου, προκειμένου να προστατευθεί σε περίπτωση μονομερούς αλλαγής των συμβατικών του όρων και να αξιώσει τη διατήρηση της εργασίας του με τους αρχικούς όρους, ενδεχομένως απορρίπτοντας τις νέες προτάσεις του εργοδότη που δεν συμφωνούνται με τη συναίνεσή του. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η εργασία αποτελεί σημαντικό μέρος της ημέρας και της ζωής ενός ατόμου, και, ως εκ τούτου, η εξαρτημένη από την αλλαγή των συνθηκών εργασίας μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχολογία και την ποιότητα ζωής.
Όταν τηρούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις, η αμοιβή για την εργασία από την 46η ώρα (σε πενθήμερο ωράριο) και την 49η ώρα (σε εξαήμερο ωράριο) έως τις 120 ώρες ετησίως αυξάνεται κατά 40% στο καθημερινό εργασιακό αντίτιμο, σύμφωνα με το άρθρο 74 του Νόμου 3863/2010. Όταν υπερβαίνονται οι 120 ώρες ετησίως, η νόμιμη υπερωρία αμείβεται με προσαύξηση 60% στο καθημερινό εργασιακό αντίτιμο (άρθρο 74 του Νόμου 3863/2010).
Ωστόσο, σε περίπτωση που δεν τηρούνται οι προαναφερθείσες διατάξεις και προϋποθέσεις, η υπερωρία θεωρείται παράνομη και αμείβεται με προσαύξηση 80% στο καθημερινό εργασιακό αντίτιμο, εξαιρετικά, όπως προβλέπει η εξαίρεση. Σημειώνεται ότι η προσαύξηση υπολογίζεται πάνω στο καθημερινό εργασιακό αντίτιμο και όχι στο νόμιμο αντίτιμο.
