Κατά τη διάρκεια του γάμου, είναι σύνηθες οι σύζυγοι δημιουργούν κάποια περιουσία. Ένα συχνό ερώτημα που μας κάνουν οι εντολείς μας, είναι τι θα γίνει με τη περιουσία που αποκτήθηκε μετά το γάμο. Η νομική απάντηση επί του ζητήματος, εντοπίζεται στη λεγόμενη αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου κατ’ άρθρον 1400 ΑΚ. Ωστόσο θα πρέπει να επισημανθεί πως η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου, δεν αποτελεί κεκτημένο δικαίωμα πριν συμπληρωθούν οι προϋποθέσεις του νόμου. Συνιστά, απλή προσδοκία κτήσης δικαιώματος.
Αναλυτικότερα, η φύση της αξίωσης για συμμετοχή στα αποκτήματα του άλλου συζύγου είναι ενοχικής φύσεως. Αυτό εξηγείται από το γεγονός, της μη αυτοδίκαιης απόκτησης του μεριδίου των αποκτημάτων που αποτελούν τη συμβολή του δικαιούχου συζύγου. Μάλιστα, η συγκεκριμένη αξίωση πέρα από τον ενοχικό της χαρακτήρα, συνιστά κατά πάγια νομολογιακή θέση χρηματική ενοχή, με έρεισμα τη χρηματική επαύξηση που επήλθε στη περιουσία του υπόχρεου συζύγου εκ της συμβολής του δικαιούχου. Άλλο ένα χαρακτηριστικό της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου, είναι ο προσωποπαγής χαρακτήρας της συγκεκριμένης αξιώσεως. Ως εκ τούτου, δεν επέρχεται μεταβίβαση της αξιώσεως στους κληρονόμους του δικαιούχου συζύγου.
Σε ποιο δικαστήριο ασκείται, η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα και σε ποια διαδικασία υπάγεται;
Mετά από τη 1.1.2016, οι αγωγές αποκτημάτων των συζύγων ανεξάρτητα από το ποσό, εκδικάζονται από το Μονομελές Πρωτοδικείο, κατά την ειδική διαδικασία των διαφορών από την οικογένεια, το γάμο και την ελεύθερη συμβίωση.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να υφίσταται αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα σύμφωνα με το άρθρο 1400 ΑΚ;
Για να ενυπάρχει γέννηση αξιώσεως για συμμετοχή στα αποκτήματα του γάμου, θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά και όχι μεμονωμένα οι ακόλουθες προϋποθέσεις: 1) να υφίσταται γάμος, 2) ο γάμος να έχει λυθεί ή να έχει ακυρωθεί ή να υπάρχει τριετής διάσταση των συζύγων, 3) να υπάρχει αύξηση της περιουσίας του ενός τουλάχιστον συζύγου κατά τη διάρκεια του γάμου, 4) θα πρέπει να υπάρχει συμβολή του έτερου συζύγου στη πραγματοποίηση της περιουσιακής αυτής αυξήσεως και 5) μεταξύ της αύξησης της περιουσίας και της συμβολής, θα πρέπει να υφίσταται αιτιώδης σύνδεσμος. Ο δικηγόρος διαζυγίων θα σας προσφέρει αξιόπιστες λύσεις.
Υπάρχει κάποια αρνητική προϋπόθεση, στην αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου;
H μοναδική αρνητική προϋπόθεση είναι, η μη επιλογή της κοινοκτημοσύνης από το ζεύγος. Σε περίπτωση δηλαδή που οι σύζυγοι μετά τη τέλεση του γάμου υιοθέτησαν το σύστημα της κοινοκτημοσύνης και όχι της περιουσιακής αυτοτέλειας, οι διατάξεις του άρθρου 1400 ΑΚ, θα εφαρμόζονται για το χρονικό διάστημα από τη τέλεση του γάμου μέχρι τη σύσταση της κοινοκτημοσύνης.
Πως προσδιορίζεται η αύξηση της περιουσίας, που είναι μια εκ των αναγκαίων προϋποθέσεων για την αγωγή αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου;
Aρχικά, είναι σημαντικό για την απάντηση του ερωτήματος να καταστεί κατανοητό τι συμπεριλαμβάνεται στην έννοια της περιουσίας. Ως περιουσία ορίζεται, το σύνολο των εννόμων σχέσεων του κάθε ατόμου που είναι δεκτικό χρηματικής αποτίμησης, επαύξησης και μείωσης. Στη περιουσία ενός ατόμου συμπεριλαμβάνεται, τόσο το ενεργητικό, όσο και το παθητικό. Επί της αξίωσης για συμμετοχή στα αποκτήματα του γάμου, στην αύξηση της περιουσίας του υπόχρεου συζύγου, περιλαμβάνεται η διαφορά που υπάρχει στη περιουσιακή κατάσταση του υπόχρεου σε δύο διαφορετικά χρονικά σημεία. Αφενός στο χρονικό σημείο της τέλεσης του γάμου που ονομάζεται αρχική περιουσία, αφετέρου στο χρονικό σημείο γέννησης της αξίωσης που ονομάζεται τελική περιουσία. Η περιουσιακή επαύξηση του υπόχρεου συζύγου, υπολογίζεται από την αφαίρεση της αρχικής από τη τελική του περιουσία.
Τι περιλαμβάνεται στη περιουσιακή αύξηση;
Στην επαύξηση της περιουσίας περιλαμβάνονται ενδεικτικά τα ακόλουθα: 1) η κτήση εμπράγματων δικαιωμάτων σε κινητά ή ακίνητα, β) τα εισοδήματα από πνευματικά έργα, γ) τα κέρδη από τυχερά παιχνίδια, δ) η κτήση χρημάτων καθώς και λοιπών επωφελών τραπεζικών προϊόντων, ε) οι μισθοί και κάθε είδους εισόδημα, στ) η δημιουργία επωφελούς έννομης ή πραγματικής κατάστασης, όπως για παράδειγμα ο αέρας επιχείρησης κ.α.
Τι δεν υπολογίζεται ως περιουσιακή επαύξηση του υπόχρεου κατά τη διάρκεια του γάμου;
Σύμφωνα με το άρθρο 1400 παρ.3 ΑΚ, <<στην αύξηση της περιουσίας των συζύγων δεν υπολογίζεται ό,τι αυτοί απέκτησαν από δωρεά, κληρονομιά ή κληροδοσία ή με διάθεση των αποκτημάτων από αυτές τις αιτίες>>. Οι δικηγόροι για διαζύγια είναι οι αρμόδιοι για περισσότερες πληροφορίες.
Πως μπορεί να πραγματοποιηθεί η συμβολή του δικαιούχου συζύγου, στην αύξηση της περιουσίας;
H απάντηση στο τεθέν ερώτημα, είναι με οποιονδήποτε τρόπο. Με παροχή υπηρεσιών που αποτιμώνται σε χρήμα, καθώς και υπηρεσιών στο συζυγικό οίκο για τη φροντίδα και την ανατροφή των τέκνων. Η λογική πίσω από αυτή τη προσέγγιση, είναι πως ο υπόχρεος σύζυγος δε θα μπορούσε να είναι αφοσιωμένος στον εργασιακό του βίο και ως εκ τούτου, είτε θα χρειαζόταν άτομο να προβαίνει στις οικιακές εργασίες, είτε δε θα μπορούσε να εργάζεται όπως εργαζόταν χωρίς την αρωγή του δικαιούχου συζύγου, καθώς θα έπρεπε να αφιερώνει χρόνο και για τις υπόλοιπες αναγκαίες δραστηριότητες του.
Ποια είναι η σημασία του μαχητού τεκμηρίου συμβολής του δικαιούχου συζύγου;
O νομοθέτης έχοντας υπόψιν τις αποδεικτικές δυσχέρειες, ως προς την απόδειξη του ποσοστού συμβολής προέβλεψε στο άρθρο 1400 παρ.1 εδ.β, το νόμιμο μαχητό τεκμήριο συμβολής το οποίο το όρισε στο 1/3 της περιουσιακής επαύξησης, για το οποίο ο ενάγων απαλλάσσεται από το βάρος της απόδειξης. Τεκμαίρεται λοιπόν συμβολή του δικαιούχου στη περιουσιακής επαύξηση, κατά 1/3 εκτός και αν αποδειχθεί μεγαλύτερη ή μικρότερη ή καμία συμβολή.
Πότε παραγράφεται η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου;
Η συγκεκριμένη αξίωση, παραγράφεται σύμφωνα με το άρθρο 1401 εδ γ΄, μετά από δύο έτη από το θάνατο του υπόχρεου συζύγου ή από την έκδοση της αμετάκλητης απόφασης περί λύσεως ή ακυρώσεως του γάμου. Ο νόμος ωστόσο δεν αποσαφηνίζει το χρονικό σημείο έναρξης της παραγραφής στη περίπτωση της τριετούς διαστάσεως.
Τέλος, η αξίωση για συμμετοχή στα αποκτήματα του γάμου θα λέγαμε, πως έχει προστατευτικό χαρακτήρα και εστιάζει στο σύζυγο που αφιερωνε τη καθημερινότητα του στις αναγκαίες οικιακές δραστηριότητες.
