Διαπραγμάτευση σε ποινικές υποθέσεις – Επίλυση ποινικών υποθέσεων. Οι ανωτέρω θεσμοί, αναμφίβολα, αποτελούν σημαντικές καινοτομίες του νέου ποινικού δικονομικού κώδικα. Αυτοί οι συγκεκριμένοι θεσμοί αντιπροσωπεύουν τις βασικές διαδικασίες που εφαρμόζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και σε προηγμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένας σημαντικός πυλώνας του νέου Ποινικού Δικονομικού Κώδικα είναι η ειδική διαδικασία ποινικής διαπραγμάτευσης. Παρά τις επικρίσεις που δέχονται αυτοί οι θεσμοί λόγω της “βιαστικότητας” που τους χαρακτηρίζει, πρέπει να θυμόμαστε ότι η ανακούφιση των δικαστηρίων αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα στη χώρα μας.
Οι διαδικασίες της ποινικής διαπραγμάτευσης και της ποινικής συνδιαλλαγής ανήκουν στην κατηγορία των εναλλακτικών μορφών δικαιοσύνης. Αυτές οι διαδικασίες έχουν ως στόχο να ανατρέψουν το κλασικό μοντέλο της δικαστικής διαδικασίας και να ενσωματώσουν νέα προσεγγίσεις στη νομική τάξη της χώρας μας. Αυτοί οι θεσμοί εξελίσσονται διαρκώς, λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα των εγκλημάτων και τις αλλαγές στην ποινική δικαιοσύνη.
Εκτός από αυτό, αυτές οι διαδικασίες έχουν και πρακτική σημασία, καθώς εξοικονομούν χρόνο και δικαστικές πόρους, επιλύοντας ορισμένες περιπτώσεις εγκληματικής συμπεριφοράς, προκειμένου να επικεντρωθούν οι δίκες σε περιπτώσεις με μεγαλύτερο κοινωνικό αντίκτυπο, όπου παραβιάζονται σημαντικά νομικά αγαθά.
Ωστόσο, όπως συνήθως συμβαίνει στη ζωή, το ίδιο ισχύει και στον νομικό τομέα. Μαζί με τα πλεονεκτήματα που φέρνουν στο προσκήνιο της νομικής σκηνής οι εν λόγω διαδικασίες, υπάρχουν και αντίστοιχα μειονεκτήματα. Ένα από αυτά τα μειονεκτήματα είναι ότι με την εφαρμογή αυτών των διαδικασιών παραβιάζεται η αρχή της εύρεσης της πραγματικής αλήθειας. Αυτό συμβαίνει επειδή ο κατηγορούμενος δεν έχει την ευκαιρία να συμμετάσχει στη διαδικασία απόδειξης κατά τη διάρκεια της δίκης και να υπερασπιστεί τον εαυτό του ενώπιον του δικαστηρίου για τις πράξεις που του αποδίδονται.
Επίσης, μία ακόμα αρχή που παραβιάζεται κατά την εφαρμογή αυτών των διαδικασιών είναι η αρχή της νομιμότητας. Κατά τη διάρκεια αυτών των διαδικασιών, παρακάμπτονται τα στάδια που προβλέπονται από την ποινική δικονομία.
Ειδικότερα, δεν τηρείται και διακόπτεται η φυσιολογική ροή της ποινικής διαδικασίας, η οποία συνήθως ξεκινά με την καταμέτρηση της ποινικής πράξης, συνεχίζεται με τη διενέργεια ανάκρισης και ολοκληρώνεται με τη δικαστική ακρόαση, δηλαδή τη δίκη. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η αντίφαση με συγκεκριμένες αρχές της ποινικής δίκης δεν πρέπει να θεωρηθεί απαγορευτική για την εφαρμογή τους, αλλά πρέπει να εξεταστεί ως παράγοντας που επηρεάζει την απόδοση της δικαιοσύνης.
Οι νέοι θεσμοί που περιγράφονται στο παρόν άρθρο αποδεικνύουν πώς το ποινικό δίκαιο προσαρμόζεται γρήγορα στις απαιτήσεις της εποχής. Αυτοί οι νέοι θεσμοί εξυπηρετούν τις αρχές της οικονομίας και της πρακτικότητας στη διαδικασία της δίκης. Αυτές οι δύο αρχές είναι ιδιαίτερα σημαντικές, ειδικά με το υψηλό δικαστικό φόρτο που υφίσταται. Ακόμα και σε κακουργηματικές δίκες που υπόκεινται σε αυτούς τους νέους θεσμούς, δεν διεξάγονται στο δικαστήριο, προσφέροντας μια αποτελεσματικότερη επίλυση των υποθέσεων. Με αυτόν τον τρόπο, προωθείται η αρχή της αναλογικότητας, ενισχύοντας την εφαρμογή τους σε μεγαλύτερη κλίμακα.
Ποινική Διαπραγμάτευση και Ποινική Συνδιαλλαγή: Μια σύγκριση
Η διαφορά μεταξύ της ποινικής διαπραγμάτευσης και της ποινικής συνδιαλλαγής είναι ότι, ενώ και οι δύο αντιπροσωπεύουν ένα είδος συμφωνίας μεταξύ του εισαγγελέα και του κατηγορουμένου, επικεντρώνονται σε διαφορετικά κύρια στοιχεία.
Η ποινική διαπραγμάτευση βασίζεται στο διαπραγματευτικό μοντέλο και δεν επιβάλλει την αποκατάσταση της ζημιάς που προκάλεσε ο δράστης. Σε αυτή τη διαδικασία, ο κατηγορούμενος μπορεί να συμφωνήσει να αποδεχθεί μια ποινή ή μια συγκεκριμένη εξέλιξη της υπόθεσής του ως αντάλλαγμα για τη μείωση της ποινής που θα επιβληθεί.
Από την άλλη πλευρά, η ποινική συνδιαλλαγή επικεντρώνεται στην αποκατάσταση της ζημιάς που προκάλεσε ο δράστης, έστω και σε σημαντικό βαθμό. Σε περιπτώσεις όπου είναι δυνατή η αποκατάσταση της ζημιάς, η ποινική συνδιαλλαγή μπορεί να εξεταστεί ως μια επιλογή. Σε περιπτώσεις που δεν είναι εφικτή η αποκατάσταση της ζημιάς, ο θεσμός της ποινικής συνδιαλλαγής δεν μπορεί να εφαρμοστεί.
Όσον αφορά τα αδικήματα, σύμφωνα με το άρθρο 303 παράγραφος 1 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (Νόμος 4620/2019), η ποινική διαπραγμάτευση εφαρμόζεται σε αυτεπαγγέλτως διωκόμενα εγκλήματα, εξαιρουμένων κάποιων σοβαρών αδικημάτων που απειλούνται με ισόβια κάθειρξη ή που προβλέπονται στο άρθρο 187Α Ποινικού Κώδικα και στο δέκατο ένατο κεφάλαιο του Ποινικού Κώδικα.
Εν συνόψει, οι διαφορές μεταξύ ποινικής διαπραγμάτευσης και ποινικής συνδιαλλαγής ανακυκλώνονται στην προσέγγιση της επίλυσης ποινικών υποθέσεων, είτε μέσω της αποδοχής ποινής είτε μέσω της αποκατάστασης της ζημιάς. Συζητήστε με έναν πεπειραμένο ποινικολόγο το δικό σας ζήτημα.
