Σύμφωνα με το άρθρο 404 του Ποινικού Κώδικα, τοκογλυφία είναι η πράξη οποιουδήποτε προσώπου που, κατά την παροχή ή την παράταση της προθεσμίας πληρωμής, κατά την ανανέωση ή την προεξόφληση δανείου, συνομολογεί ή παίρνει για τον εαυτό του ή για τρίτον περιουσιακά ωφελήματα που υπερβαίνουν το κατά το νόμο θεμιτό ποσοστό του τόκου.
Οι ποινές για το αδίκημα της τοκογλυφίας είναι:
Φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών και χρηματική ποινή
Κάθειρξη μέχρι 8 ετών και χρηματική ποινή, αν ο υπαίτιος επιχειρεί κατ’ επάγγελμα ή κατά συνήθεια τοκογλυφικές πράξεις
Σημαντικό είναι να επισημανθεί πως επήλθε μετατροπή της τοκογλυφίας σε πλημμέλημα με το Ν.4619/2019, ωστόσο με το Ν.4855/2021 μετατράπηκε πάλι σε κακούργημα. Για την ποινική δίωξη απαιτείται μήνυση από τον παθόντα εντός 3μήνου, καθώς η τοκογλυφία είναι κατ’ έγκληση διωκόμενο αδίκημα. Μάλιστα επέρχεται η απαλλαγή του δράστη από κάθε ποινή αν μεχρι το πέρας της αποδεικτικής διαδικασίας στο δικαστήριο του πρώτου βαθμού, ικανοποιήσει πλήρως τον ζημιωθέντα, καταβάλλοντας ολοσχερώς σε αυτόν το κεφάλαιο και τους τόκους υπερημερίας από την ημέρα που τελέστηκε το αδίκημα.
Ωστόσο, υπάρχουν και ορισμένες περιπτώσεις στις οποίες το επιτόκιο αναφοράς μπορεί να είναι υψηλότερο. Για παράδειγμα, το επιτόκιο αναφοράς μπορεί να είναι υψηλότερο για δάνεια που χορηγούνται σε άτομα με χαμηλό εισόδημα ή για δάνεια που χορηγούνται για σκοπούς υψηλού κινδύνου.
Η τοκογλυφία αποτελεί ένα σοβαρό αδίκημα που μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο για τον δανειζόμενο όσο και για τον δανειστή. Για τον δανειζόμενο, η τοκογλυφία μπορεί να οδηγήσει σε οικονομική εξαθλίωση και σε δυσκολίες στην αποπληρωμή του δανείου. Για τον δανειστή, η τοκογλυφία μπορεί να οδηγήσει σε ποινικές κυρώσεις και σε απώλεια της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Για να αποφύγετε τη τοκογλυφία, είναι σημαντικό να είστε ενημερωμένοι για το θεμιτό ποσοστό του τόκου και να μην δανείζετε χρήματα από άτομα που ζητούν υψηλά επιτόκια.
Η διάταξη αυτή, σύμφωνα με τον άρθρο 404 παράγραφος 1 του Ποινικού Κώδικα, αναφέρεται στην αντικειμενική πλευρά της τοκογλυφίας σε ευρύτερο πλαίσιο.
Στην παραγράφου 1 αυτής της διάταξης, ο νομοθέτης κάνει διάκριση μεταξύ αισχροκερδών δικαιοπραξιών και τοκογλυφίας.
Οι αισχροκερδείς πιστωτικές δικαιοπραξίες περιλαμβάνουν περιπτώσεις όπου απαιτούνται τέσσερις κύριες συνιστώσες:
Υπάρχει μια δικαιοπραξία παροχής πίστωσης, ανανέωσης ή παράτασης της προθεσμίας πληρωμής.
Υπάρχει συνομολόγηση ή λήψη περιουσιακών ωφελημάτων για τον δανειστή ή έναν τρίτο, τα οποία είναι προφανώς υπέρβολικά σε σχέση με την παροχή που έγινε.
Αυτό συμβαίνει λόγω της εκμετάλλευσης της οικονομικής ανάγκης, πνευματικής αδυναμίας, κουφότητας ή απειρίας του δανειζομένου.
Υπάρχει αιτιώδης σύνδεση μεταξύ της συνομολόγησης και της εκμετάλλευσης.
Σημειώνεται ότι αυτή η διάταξη αφορά μόνο τις πιστωτικές δικαιοπραξίες, δηλαδή συμβάσεις όπου ο δανειζόμενος υποχρεούται να καταβάλει αντιπαροχή, είτε αυτή είναι χρήματα είτε αντικαταστατικά αγαθά, μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι όταν η αντιπαροχή είναι σε χρήματα, τότε αυτό θεωρείται τοκογλυφία, σύμφωνα με προηγούμενες αποφάσεις του δικαστηρίου.
Σχετικά με το θέμα της αντιπαροχής ή λήψης περιουσιακών οφελημάτων σε περιπτώσεις όπου αυτά είναι δυσανάλογα με την παροχή που έχει γίνει, κατά τη γνώμη μας, είναι σαφές ότι αυτό αποτελεί παράβαση και είναι υπόκειται σε ποινική δίωξη. Περιουσιακό όφελος εδώ αναφέρεται σε οποιαδήποτε πλεονεκτική αλλαγή στην κατάσταση της περιουσίας, και όχι μόνο σε χρηματικά οφέλη. Ωστόσο, τα χρηματικά οφέλη πρέπει να αξιολογούνται με νομικά κριτήρια για να διαπιστωθεί η ύπαρξη δυσαναλογίας. Η δυσαναλογία πρέπει να είναι εμφανής και να υπερβαίνει το κανονικό επίπεδο οφέλους που θα αναμενόταν σε μια οικονομική συμφωνία, με βάση την εμπειρία και τη λογική του μέσου ανθρώπου που συμμετέχει σε αντίστοιχες συναλλαγές.
Επιπλέον, αυτή η αντιπαροχή πρέπει να γίνεται εκμεταλλευόμενη την οικονομική ανάγκη, την πνευματική αδυναμία, την κουφότητα ή την απειρία του ατόμου που λαμβάνει το δάνειο. Η πνευματική αδυναμία αφορά την έλλειψη πνευματικής ανάπτυξης ώστε να αντιληφθεί ότι η συμφωνία είναι αδίκημα, ενώ η κουφότητα είναι η άγνοια του συμβαλλόμενου για τις επιπτώσεις των πράξεών του. Επίσης, η ακρισία και η ανωμαλία της νόησης που μπορεί να οφείλεται σε πνευματική νόσο δεν εξαιρούν τον συμβαλλόμενο από την ευθύνη του.
Ελπίζω να σε βοήθησα να παραφράσεις το κείμενο σου. Αν έχεις οποιαδήποτε άλλη ερώτηση ή ανάγκη για περαιτέρω διευκρινίσεις, μην διστάσεις να την θέσεις.
Η πρακτική της τοκογλυφίας, σύμφωνα με την νέα διάταξη που τροποποιήθηκε το 2019, αναφέρεται ως η εκμετάλλευση της οικονομικής ανάγκης ή της πνευματικής αδυναμίας ενός ατόμου για τη συμφωνία ή την απόκτηση οικονομικών οφελημάτων που υπερβαίνουν το νόμιμο επιτρεπόμενο ποσοστό τόκου. Για να επιτευχθεί αυτή η αντικειμενική προϋπόθεση, πρέπει να πληρούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις, με την συμφωνία ή την απόκτηση των οικονομικών οφελημάτων να υπερβαίνει το νόμιμο ποσοστό τόκου. Σημειώνεται ότι για την διάπραξη του εγκλήματος της τοκογλυφίας δεν απαιτείται η πραγματοποίηση των τοκογλυφικών τόκων.
Ο όρος “τόκος” αναφέρεται στην αμοιβή που καταβάλλεται για τη χρήση ξένου κεφαλαίου, και το ποσοστό του καθορίζεται από τον νόμο για την εξασφάλιση της οικονομικής σταθερότητας και την καταπολέμηση της τοκογλυφίας.
Σε περίπτωση που κάποιος επιχειρεί την τοκογλυφία κατ’ επάγγελμα, κατά τον άρθρο 404 §2 του Ποινικού Κώδικα, τιμωρείται με κάθειρξη έως 8 χρόνια και χρηματική ποινή. Επίσης, η επαγγελματική τοκογλυφία δεν απαιτεί προηγούμενη καταδίκη ή παραπομπή για παρόμοιες πράξεις, αρκεί η διάπραξη μιας πράξης, εάν υπάρχει πρόθεση επαναλαμβανόμενων εγκληματικών πράξεων.
Τέλος, όσον αφορά την υποκειμενική υπόσταση της τοκογλυφίας κατ’ αυτήν τη διάταξη, απαιτείται δόλος, που περιλαμβάνει την γνώση της οικονομικής ανάγκης του θύματος και την πρόθεση να εκμεταλλευτεί αυτήν την κατάσταση με τη συμφωνία σε υπερβολικά υψηλά επιτόκια.
