Σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, η αποποίηση της κληρονομιάς μπορεί να γίνει από όλους τους συγγενείς του κληρονομουμένου, μέχρι και την έκτη τάξη.
Σύμφωνα με το άρθρο 1846 του Αστικού Κώδικα, η αποποίηση της κληρονομιάς είναι η δήλωση του προσωρινού κληρονόμου ότι δεν δέχεται την επαχθείσα σε αυτόν κληρονομιά και δεν επιθυμεί να καταστεί οριστικός κληρονόμος.
Η αποποίηση της κληρονομιάς μπορεί να γίνει από όλους τους προσωρινούς κληρονόμους, ανεξάρτητα από το βαθμό συγγένειάς τους με τον κληρονομούμενο. Η αποποίηση πραγματοποιείται ενώπιον του ειρηνοδικείου της τελευταίας κατοικίας του θανόντος.
Η αποποίηση που πραγματοποιείται στο ειρηνοδικείο είναι μια διαδικασία σύντομη και τυπική που ωστόσο έχει σημαντικό αντίκτυπο για αυτό δε θα πρέπει να αμεληθεί αλλά να γίνει εντός της τετράμηνης προθεσμίας που θέτει ο νόμος.
Η αποποίηση της κληρονομιάς είναι μια οριστική πράξη και δεν μπορεί να ανακληθεί. Η αποποίηση ισχύει από την ημέρα που έγινε και έχει ως αποτέλεσμα ο αποποιηθείς να μην αποκτήσει κανένα δικαίωμα στην κληρονομιά, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό στις περιπτώσεις που το παθητικό της κληρονομιάς υπερβαίνει το ενεργητικό της επειδή ο θανών είχε πολλά χρέη.
Προϋποθέσεις αποποίησης
Για να είναι έγκυρη η αποποίηση της κληρονομιάς, πρέπει να πληρούνται οι εξής προϋποθέσεις:
Ο αποποιηθείς πρέπει να είναι προσωρινός κληρονόμος.
Η αποποίηση πρέπει να γίνει εντός της νόμιμης προθεσμίας των 4 μηνών που θέτει ο νόμος.
Η αποποίηση πρέπει να είναι σαφής και ορισμένη.
Νομική προθεσμία αποποίησης
Η νόμιμη προθεσμία για την αποποίηση της κληρονομιάς είναι:
Τέσσερις (4) μήνες για τους κατοίκους Ελλάδας.
Ένα (1) έτος για τους κατοίκους εξωτερικού ή εάν η επαγωγή έγινε όσο ο κληρονόμος κατοικούσε στην αλλοδαπή.
Η προθεσμία για την αποποίηση αρχίζει από την επαγωγή της κληρονομιάς, η οποία μπορεί να γίνει με το θάνατο του κληρονομουμένου, την αποποίηση των κληρονόμων της προηγούμενης τάξης ή τη δημοσίευση της διαθήκης.
Σιωπηρή αποποίηση
Η αποποίηση της κληρονομιάς θεωρείται ότι γίνεται σιωπηρά εάν ο προσωρινός κληρονόμος δεν αποδεχθεί την κληρονομιά μέσα στην νόμιμη προθεσμία.
Συνέπειες της αποποίησης
Η αποποίηση της κληρονομιάς έχει ως αποτέλεσμα ο αποποιηθείς να μην αποκτήσει κανένα δικαίωμα στην κληρονομιά. Αυτό σημαίνει ότι ο αποποιηθείς δεν αποκτά κανένα δικαίωμα στην περιουσία του κληρονομουμένου, ούτε τα χρέη του.
Εάν ο αποποιηθείς έχει λάβει ή μεταχειριστεί περιουσία του κληρονομουμένου, υποχρεούται να την επιστρέψει στους κληρονόμους του κληρονομουμένου.
Αποκλειστική αποποίηση
Η αποποίηση της κληρονομιάς μπορεί να γίνει και για λογαριασμό ανήλικου τέκνου. Στην περίπτωση αυτή, η αποποίηση πρέπει να γίνει από τους γονείς του τέκνου, οι οποίοι ασκούν τη γονική μέριμνα. Η αποποίηση αυτή είναι αποκλειστική, δηλαδή δεν μπορεί να ανακληθεί και για την αποποίηση ανηλίκου ο νόμος έχει ορίσει πως χρειάζεται δικαστική απόφαση, προκειμένου να κριθεί δικαστηριακά αν η αποποίηση που γίνεται για λογαριασμό του ανηλίκου τον οφελεί ή όχι.
Οι έξι τάξεις της εξ αδιαθέτου διαδοχής είναι οι εξής:
Πρώτη τάξη: Οι κατιόντες του κληρονομουμένου.
Δεύτερη τάξη: Οι γονείς του κληρονομουμένου, μαζί με τους αδελφούς του, καθώς και τα τέκνα και οι εγγονοί των αδελφών, εφόσον αυτοί δε ζουν.
Τρίτη τάξη: Οι παππούδες και γιαγιάδες του κληρονομουμένου και από τους κατιόντες αυτών, τα τέκνα και οι εγγονοί.
Τέταρτη τάξη: Οι προπαππούδες και προγιαγιάδες του κληρονομουμένου.
Πέμπτη τάξη: Η σύζυγος του θανόντος.
Έκτη τάξη:Το δημόσιο
Η αποποίηση της κληρονομιάς είναι μια τελεσίδικη πράξη, η οποία δεν μπορεί να ανακληθεί. Η αποποίηση πρέπει να γίνει εγγράφως και να καταχωρηθεί στο αρμόδιο δικαστήριο.
Σε περίπτωση αποποίησης της κληρονομιάς, η περιουσία του κληρονομουμένου περιέρχεται στους επόμενους στη σειρά κληρονόμους της ίδιας τάξης. Αν δεν υπάρχουν κληρονόμοι στην ίδια τάξη, η περιουσία περιέρχεται στην επόμενη τάξη.
Η αποποίηση της κληρονομιάς μπορεί να γίνει για διάφορους λόγους, όπως για να αποφευχθούν χρεώσεις ή για να μην επιβαρυνθούν οικονομικά οι κληρονόμοι με χρέη του θανόντος.
Ειδικότερα, η αποποίηση της κληρονομιάς μπορεί να γίνει για τους εξής λόγους:
Για να αποφευχθεί η ευθύνη του κληρονόμου όπως χρέη σε πιστωτικά ιδρύματα, φόροι ή άλλες υποχρεώσεις για τις οποίες ευθυνόταν ο θανόντας.
Για να μην επιβαρυνθούν οικονομικά οι κληρονόμοι, σε περίπτωση που η περιουσία του κληρονομουμένου είναι μεγάλη και υπάρχουν πολλά χρέη.
Για να μην αποκτήσουν οι κληρονόμοι περιουσιακά στοιχεία που δεν επιθυμούν, όπως ακίνητα δυσκόλως αξιοποιήσιμα ή επιχειρήσεις υπό πτώχευση.
Συμπέρασμα
Η αποποίηση της κληρονομιάς είναι μια σοβαρή απόφαση που πρέπει να ληφθεί μετά από προσεκτική εξέταση των συνθηκών. Η αποποίηση μπορεί να είναι μια καλή λύση για όσους δεν επιθυμούν να επωμιστούν τα χρέη ή την παθητική περιουσία του κληρονομουμένου.Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη συντομη προθεσμία που θέτει ο νόμος.
