Στο άρθρο 175 του Ποινικού Κώδικα, περιλαμβάνεται το αδίκημα της αντιποίησης, το οποίο ορίζεται ως εξής:
- Άτομο που επιδιώκοντας εσκεμμένα να υπονομεύσει την λειτουργία κάποιας δημόσιας, δημοτικής ή κοινοτικής υπηρεσίας, θα υποκύψει σε πράξεις αντιποίησης, θα επιβληθεί χρηματική ποινή ή υποχρεωθεί σε κοινωφελή εργασία.
Η συγκεκριμένη διάταξη ισχύει επίσης για περιπτώσεις αντιποίησης λειτουργών της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού ή άλλων θρησκευτικών ομάδων που αναγνωρίζονται στην Ελλάδα, καθώς και για αντιποίηση της δικηγορικής ενέργειας.
Το αδίκημα της αντιποίησης προστατεύει την ακεραιότητα της δημόσιας, δημοτικής και κοινοτικής λειτουργίας, καθώς και τη δικηγορική και θρησκευτική δραστηριότητα. Στόχος της είναι η διασφάλιση των συμφερόντων των πολιτών που εξαρτώνται από αυτές τις υπηρεσίες. Το αδίκημα αυτό χαρακτηρίζεται από την κοινότητα, την απλότητα, την πραγματικότητα, την ποικιλομορφία, την έλλειψη αυθαιρεσίας, την πράξη, τον τυπικό του χαρακτήρα, την αφαιρετική εξουσιοδότηση, και την στιγμιαία φύση του. Η κύρωση του περιορίζεται σε πταισματικό επίπεδο.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αντικειμενικής υπόθεσης στο πλαίσιο του εγκλήματος της αντιποίησης;
Ο εν λόγω τύπος εγκλήματος περιλαμβάνει τον δράστη του αδικήματος, το αντικείμενο του, καθώς και οι πράξεις που προσβάλλουν το νόμιμο αγαθό.
Ποια άτομα μπορούν να δράσουν ως δράστες σε αυτό το είδος εγκλήματος; Λόγω της φύσης του ως ενός είδους κοινού αδικήματος, οποιοσδήποτε μπορεί να είναι δράστης αυτού του εγκλήματος.
Ποιος είναι ο στόχος που προσβάλλεται από το εν λόγω αδίκημα; Το αντικείμενο του αδικήματος, που αποτελεί τον προσβαλλόμενο φορέα του νόμιμου αγαθού, είναι η Δημόσια, δημοτική, θρησκευτική ή άλλη υπηρεσία που ο δράστης παραβιάζει με την αντίποιησή του.
Ποιες είναι οι μορφές που εκδηλώνουν την πράξη προσβολής ενός νόμιμου αγαθού; Στο πλαίσιο του αδικήματος της αντιποίησης, υπάρχουν τρεις διακριτές μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται η πράξη προσβολής ενός νόμιμου αγαθού. Αυτές είναι:
- Πρώτον, η αντιποίηση της άσκησης δημόσιας, δημοτικής ή κοινοτικής υπηρεσίας, γνωστή ως πρώτη μορφή τέλεσης.
- Δεύτερον, η αντιποίηση της άσκησης δικηγορίας, η οποία αναγνωρίζεται ως δεύτερη μορφή τέλεσης.
- Τρίτον, η αντιποίηση της άσκησης υπηρεσίας από θρησκευτικό λειτουργό, που αναφέρεται ως τρίτη μορφή τέλεσης.
Η λέξη “αντιποίηση” αναφέρεται σε οικειοποίηση ή σφετερίσματα. Στο πλαίσιο του άρθρου 175 του Ποινικού Κώδικα, η αντιποίηση προσδιορίζεται ως η πράξη όπου ο δράστης εξασφαλίζει την άσκηση συγκεκριμένης υπηρεσίας χωρίς να έχει νόμιμο δικαίωμα σύμφωνα με τη νομοθεσία.
Η έννοια της “δημόσιας υπηρεσίας” περιλαμβάνει κάθε υπηρεσία που εκτελείται από κάποιο άτομο ως εκπρόσωπος του κράτους, ανεξάρτητα από το εάν είναι αμειβόμενη ή αμισθί.
Η δημοτική ή κοινοτική υπηρεσία αναφέρεται σε μια υπηρεσία που λειτουργεί υπό την αιγίδα ενός συγκεκριμένου δήμου ή κοινότητας. Όσον αφορά την αναίρεση του δικαιώματος να ασκήσει κάποιος τη δικηγορία, είναι σημαντικό να καθορίσουμε σαφώς τι περιλαμβάνεται στον όρο “δικηγορική υπηρεσία”, προκειμένου να καθοριστεί τι αποτελεί την αποχή από την άσκηση της δικηγορίας.
Περιλαμβανόμενων σε αυτό τα καθήκοντα που μόνο ένας δικηγόρος μπορεί να αναλάβει, περιλαμβάνονται η εκπροσώπηση σε δικαστήρια, η σύνταξη συμβολαίων και η υποβολή νομικών εγγράφων. Για να υπάρξει αποχή από τη δικηγορική υπηρεσία, ο πράκτορας πρέπει να δράσει σε μια ενέργεια που μόνο ένας δικηγόρος μπορεί να πραγματοποιήσει, και όχι απλά μια ενέργεια που μπορεί να πραγματοποιηθεί από έναν δικηγόρο. Όσον αφορά την αποχή από την υπηρεσία του θρησκευτικού λειτουργού, πρέπει να σημειωθεί ότι στην ανατολική ορθόδοξη εκκλησία, θεωρούνται θρησκευτικοί λειτουργοί οι υποκληρικοί των τριών βαθμών ιεροσύνης, δηλαδή οι διάκονοι, οι πρεσβύτεροι και οι επίσκοποι. Οι υποκληρικοί βαθμοί, όπως οι κατώτεροι κληρικοί, οι υποδιάκονοι, οι ψάλτες, οι αναγνώστες και οι νεωκόροι, δεν θεωρούνται θρησκευτικοί λειτουργοί.
Ποια στοιχεία απαρτίζουν τον ορισμό του εγκλήματος της αντιποίησης;
Σύμφωνα με την σχετική διάταξη, για το αδίκημα της αντιποίησης απαιτείται η παρουσία ορισμένων στοιχείων. Ο δράστης πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον ενδεχόμενο δόλο για όλα τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να είναι ενήμερος ότι ασκεί παράνομα μια δημόσια ή δημοτική υπηρεσία και να επιδιώκει να την ασκήσει. Εάν ο δράστης αγνοεί τη φύση της υπηρεσίας ή έχει λανθασμένη αντίληψη για αυτήν, τότε αυτό θεωρείται πλάνη. Αν ο δράστης πίστευε πως είχε το δικαίωμα να ασκήσει τη συγκεκριμένη υπηρεσία, τότε αυτό χαρακτηρίζεται ως νομική πλάνη.
Ποιες είναι οι ποινές που προβλέπονται από τον νόμο για το αδίκημα της αντιποίησης;
Σύμφωνα με το άρθρο 175 του Ποινικού Κώδικα, για τις πράξεις που περιγράφονται στις παραγράφους 1 και 2, προβλέπεται είτε χρηματική ποινή είτε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Για τις πράξεις που περιγράφονται στην παράγραφο 3, προβλέπεται είτε φυλάκιση μέχρι ένα έτος είτε χρηματική ποινή.
Μπορεί να υφίσταται απόπειρα για το αδίκημα της αντιποίησης;
Το αδίκημα της αντιποίησης ολοκληρώνεται όταν ο δράστης πραγματοποιήσει την ασκούμενη υπηρεσία παράνομα. Δεν μπορεί να υπάρξει απόπειρα αντιποίησης, καθώς η προσπάθεια να ασκηθεί η υπηρεσία αντιποίησης δεν αποτελεί ξεχωριστό στάδιο προσπάθειας, αλλά μόλις η υπηρεσία ασκηθεί παράνομα, το αδίκημα θεωρείται πλήρως εκτελεσμένο.
Είναι δυνατή η συμμετοχή στο αδίκημα της αντιποίησης;
Ναι, στο αδίκημα της αντιποίησης μπορούν να συμμετέχουν άτομα σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 45 και επομένων του Ποινικού Κώδικα, που αναφέρονται στις διάφορες μορφές συμμετοχής σε αδικήματα.
Ποια άλλα αδικήματα συνδέονται συχνά με το αδίκημα της αντιποίησης;
Συνήθως, το αδίκημα της αντιποίησης συνδέεται με αδικήματα όπως η πλαστογραφία, η εκβίαση και η απάτη. Οι περιπτώσεις αυτές μπορεί να συνδυάζονται λόγω της φύσης των παραβιάσεων και των συναφών πρακτικών.
Για ποιο αδίκημα ισχύει αυτεπάγγελτη ποινική δίωξη; Η αυτεπάγγελτη ποινική δίωξη ισχύει για το αδίκημα της αντιποίησης, ενώ η σύλληψη του δράστη μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με τις προϋποθέσεις της αυτοφώρου πράξης, και δεν επιτρέπεται η παράσταση για υποστήριξη κατηγορίας.
