Γονική μέριμνα και επιμέλεια ανηλίκου τέκνου
Δύο έννοιες που συχνά συγχέονται στον μη έχοντα νομικές γνώσεις, είναι αυτές της γονικής μέριμνας και της επιμέλειας. Αρχικά, θα λέγαμε πως ουσιαστικά μεταξύ των δύο αυτών εννοιών, υπάρχει μια σχέση έννοιας γένους και έννοιας είδους. Η επιμέλεια αποτελεί μια από τις εκφάνσεις της γονικής μέριμνας, που αφορά τα τρέχοντα ζητήματα που πρέπει να επιλύσει κάθε γονιός που έχει ένα ανήλικο τέκνο, ώστε αυτό να έχει ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Η γονική μέριμνα πέρα από την επιμέλεια, εμπεριέχει και ζητήματα που σχετίζονται με τη μέριμνα για το τέκνο στον κοινωνικοοικονομικό άξονα στον οποίο έχει προεκτάσεις η προσωπικότητα του ανήλικου τέκνου, ως θα σας αναλύσω κατωτέρω. Ας εξετάσουμε λοιπόν το ζήτημα σε μεγαλύτερο βάθος και λεπτομερέστερα.
Αρχικά, ερμηνεύοντας το άρθρο 1510 ΑΚ συνάγεται πως, η γονική μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων οι οποίοι την ασκούν από κοινού. Η γονική μέριμνα εμπερικλείει τρεις άξονες: α) την επιμέλεια του προσώπου του ανήλικου τέκνου δηλαδή, την επίβλεψη του γονέα σε καθημερινές αποφάσεις που θα πρέπει να λάβει ως ενήλικας για λογαριασμό του τέκνου και προς όφελος του ανηλίκου, β) τη διοίκηση της περιουσίας του, καθώς όπως είναι λογικό το ανήλικο τέκνο δεν έχει τις ανάλογες εμπειρίες με έναν ενήλικο και ως εκ τούτου θα πρέπει ο γονέας να διαχειρίζεται οτιδήποτε σχετίζεται με τη κινητή και ακίνητη περιουσία του ανηλίκου και γ) την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του, αφού ο ανήλικος δεν έχει κοινωνικοοικονομική εμπειρία για να παίρνει σημαντικές αποφάσεις καθώς λόγω απειρίας δε δύναται να γνωρίζει τις συνέπειες αυτών
.Ως εκ τούτων, η επιμέλεια συνιστά έναν από τους άξονες της γονικής μέριμνας και συμπεριλαμβάνεται σε αυτή.
Διαβάστε επίσης – Διαζύγιο με ένα κλικ – Το άυλο διαζύγιο είναι πλέον γεγονός
Τι περιλαμβάνει η επιμέλεια Τέκνου
Κατά το άρθρο 1518 ΑΚ «η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευσή του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του». Θα λέγαμε πως η επιμέλεια εστιάζει στο <<καθημερινό γίγνεσθαι>> του τέκνου, ήτοι στις αποφάσεις που επηρεάζουν το καθημερινό επίπεδο διαβιώσεως του και στη δημιουργία μιας παραγωγικής ρουτίνας για το τέκνο, ώστε αυτό να ανταποκρίνεται ανεπηρέαστο στις σχολικές του υποχρεώσεις.
Κατά τον Αστικό Κώδικα και ειδικότερα στο άρθρο 1510 παρ. 1 επισημαίνεται πως η γονική μέριμνα ανήκει και στους δύο γονείς, καθένας από τους οποίους έχει καθήκον και συγχρόνως δικαίωμα να προβαίνει στην άσκησή της.
Ωστόσο σε περίπτωση διαζυγίου και ειδικότερα σε περιπτώσεις διαζυγίου με αντιδικία, τα δεδομένα υπάρχει πιθανότητα να αλλάξουν ακόμα και στη γονική μέριμνα, αν και στη πράξη δε συνηθίζεται εκτός αν κάποιος από τους γονείς είναι ολοφάνερα ακατάλληλος να έχει τη γονική μέριμνα στο ανήλικο τέκνο του. Σημαντικό είναι επίσης να γνωρίζετε πως η γονική μέριμνα παύει με την ενηλικίωση του τέκνου καθώς και λόγω θανάτου, κήρυξης σε αφάνεια ή έκπτωσης από τη γονική μέριμνα του ενός γονέα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η γονική μέριμνα ασκείται από τον άλλο γονέα.
Κατά βάση, η γονική μέριμνα ασκείται ακόμη και σε περίπτωση διαζυγίου και από τους δυο γονείς, εκτός βέβαια από εξαιρετικές περιπτώσεις προδήλως ακατάλληλων γονέων, ωστόσο η επιμέλεια ασκείται σε περίπτωση διαζυγίου είτε από τον ένα γονέα είτε πλέον και από του δύο γονείς όπως προβλέπει η νεότευκτη νομοθεσία περί συνεπιμέλειας μετά τη ψήφιση του νόμου 4800/2021. Στην περίπτωση που η επιμέλεια τέκνου έχει δια δικαστικής αποφάσεως ανατεθεί στον ένα γονέα, τότε ο γονέας που έχει την επιμέλεια οφείλει να αποφασίζει μόνο αυτός για τα τρέχοντα ζητήματα της καθημερινότητας, που σχετίζονται με την επιμέλεια του τέκνου. Οι δικηγόζοι διαζυγίων, έχουν την ευθύνη για κάθε στάδιο της διαδικασίας είτε στο συναινετικό, είτε στην αντιδικία.
Ζητήματα που αφορούν τον έχοντα την επιμέλεια ανήλικου τέκνου
Ζητήματα που αφορούν τον έχοντα την επιμέλεια ανήλικου τέκνου είναι ενδεικτικά, τι ρούχα και τι υποδήματα θα επιλεχθούν για το τέκνο, ποιο θα είναι το πλάνο διατροφής του τέκνου καθημερινά, που θα ζει το τέκνο, τα αναγκαία για την αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας και ιατρικής πρόνοιας για το τέκνο, η επιλογή ιατρού για ζητήματα εμβολιασμού του ανηλίκου καθώς και ιατρικής παρακολούθησης του, η επιλογή του σχολείου που θα φοιτήσει, οι παρέες με τις οποίες θα του επιτραπεί να συναναστρέφεται κ.α.
Όλα αυτά τα αποφασίζει ο γονέας που του έχει ανατεθεί δικαστηριακά η επιμέλεια του τέκνου, όμως τα σοβαρότερα ζητήματα με καθοριστική σημασία και επίδραση στο μέλλον του τέκνου, απαιτείται η συγκατάθεση και των δύο γονέων και ως εκ τούτου ανήκουν στο φάσμα της γονικής μέριμνας που έχουν οι γονείς για το ανήλικο τέκνο τους.
Τέτοια σοβαρά ζητήματα είναι ενδεικτικά, το τι όνομα θα λάβει το τέκνο, τι θρήσκευμα θα επιλεγεί για το τέκνο, το αν και που θα πραγματοποιηθεί μια σοβαρή χειρουργική επέμβαση για το τέκνο κ.α.
Εκ των συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1510-1514 ΑΚ προκύπτει ότι, όταν το δικαστήριο καλείται να λάβει απόφαση αναφορικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή επιμέλειας ανηλίκου τέκνου σε έναν από τους εν διαστάσει ευρισκόμενους γονείς του, πρέπει να έχει ως πρωταρχικό του κριτήριο και βασικό του μέλημα το γενικό συμφέρον και μόνον του ανήλικου τέκνου για την καλύτερη δυνατή ανάπτυξη της προσωπικότητας του, χωρίς να βασίζεται πρωτογενώς τουλάχιστον σε παράγοντες που σχετίζονται με το πρόσωπο κάθε γονέα όπως είναι το φύλο, η εθνική προέλευση, η γλώσσα, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, η κοινωνική προέλευση, η οικονομική κατάσταση κ.α.
Αποφάσεις Δικαστηρίου
Το δικαστήριο κατά τη λήψη της απόφασης συνυπολογίζει στη διαμόρφωση της δικαστικής κρίσης και τους συναισθηματικούς δεσμούς που έχει αναπτύξει το ανήλικο τέκνο με τον καθένα από τους γονείς του, καθώς και με τα αδέλφια του, αν φυσικά έχει. Εστιάζει δηλαδή και στην έκταση της συναισθηματικής επένδυσης που ενυπάρχει μεταξύ του ανηλίκου και των λοιπών μελών της οικογένειας του.
Λαμβάνει επίσης υπόψιν, τις τυχόν υπάρχουσες συμφωνίες των γονέων αναφορικά με την επιμέλεια, καθώς και τη διοίκηση της περιουσίας του τέκνου και αν έχει το τέκνο κατά τη κρίση του δικαστηρίου, τη κατάλληλη πνευματική ωριμότητα να αντιλαμβάνεται το πραγματικό του συμφέρον λαμβάνεται υπόψιν και η γνώμη του, μαζί με τους λοιπούς παράγοντες που αναπτύχθηκαν ανωτέρω.
Συμπερασματικά
Τέλος, τονίζεται πως τόσο η γονική μέριμνα όσο και η επιμέλεια αποτελούν ύψιστα καθήκοντα των γονέων τα οποία αυτοί καλούνται να τα ασκούν με σωφροσύνη, σύνεση και με αποκλειστικό γνώμονα να το συμφέρον του ανήλικου τέκνου, ώστε να διαμορφώσουν μια προσωπικότητα που θα μπορέσει να ενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο και μεταγενέστερα στον ενήλικο βίο, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και με όλα τα χρήσιμα γνωσιακά και ηθικά εφόδια
