Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας

Τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, θα λέγαμε πως αποτελούν αρκετά συνηθισμένα αδικήματα στη καθημερινή ποινική δικηγορία. Εν συντομία, τα εγκλήματα που εντάσσονται σε αυτή τη κατηγορία είναι η κλοπή με τις διακρίσεις της, η υπεξαίρεση με τις διακρίσεις της, η φθορά ξένης ιδιοκτησίας σε όλες τις μορφές της και φυσικά το έγκλημα της ληστείας. Μάλιστα, μετά από τον νόμο 4619/2019 εντάχθηκε στα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, το αδίκημα της φθοράς ψηφιακών δεδομένων, το οποίο αναμφίβολα αποτελεί εναρμόνιση του ειδικού ποινικού δικαίου, με τη διαρκή πρόοδο της τεχνολογίας. Ας τα εξετάσουμε λοιπόν ενδελεχέστερα.

Τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας αφορούν την παράνομη προσβολή της περιουσίας ενός ατόμου, η οποία περιλαμβάνει τόσο κινητά όσο και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία. Η ιδιοκτησία αποτελεί ένα από τα πιο προστατευόμενα έννομα αγαθά στον ποινικό κώδικα, και γι’ αυτό τα εγκλήματα που στρέφονται εναντίον της τιμωρούνται αυστηρά. Παρακάτω θα αναλύσουμε τα βασικότερα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα.

1. Κλοπή (Άρθρο 372 ΠΚ)

Η κλοπή είναι η αφαίρεση κινητού πράγματος από την κατοχή κάποιου άλλου με σκοπό την παράνομη ιδιοποίηση. Η κλοπή αφορά μόνο κινητά αντικείμενα και απαιτεί τη φυσική απομάκρυνση του αντικειμένου από την κατοχή του ιδιοκτήτη.

• Ποινή: Η κλοπή τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή. Αν το αντικείμενο έχει μεγάλη αξία ή η κλοπή έγινε με διάρρηξη, η ποινή μπορεί να φτάσει τουλάχιστον σε ένα έτος φυλάκισης.
• Διάρρηξη: Πρόκειται για την αφαίρεση αντικειμένου με παραβίαση φυσικής ασφάλειας (π.χ., σπάσιμο πόρτας).

2. Διακεκριμένη Κλοπή (Άρθρο 374 ΠΚ)

Η διακεκριμένη κλοπή είναι μια πιο σοβαρή μορφή κλοπής και συμβαίνει όταν αφαιρούνται αντικείμενα καλλιτεχνικής, επιστημονικής ή ιστορικής αξίας, όταν τα κλοπιμαία έχουν αξία άνω των 120.000 ευρώ ή όταν η κλοπή έγινε από οργανωμένη ομάδα.

• Ποινή: Η ποινή για τη διακεκριμένη κλοπή είναι κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηματική ποινή. Εάν η κλοπή αφορά αντικείμενα του ελληνικού δημοσίου ή οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, η ποινή μπορεί να φτάσει τα δέκα έτη κάθειρξη και να επιβληθεί χρηματική ποινή.

3. Υπεξαίρεση (Άρθρο 375 ΠΚ)

Η υπεξαίρεση αφορά την παράνομη ιδιοποίηση ενός κινητού πράγματος που έχει ήδη περιέλθει στην κατοχή του δράστη με νόμιμο τρόπο. Σε αντίθεση με την κλοπή, εδώ το αντικείμενο δεν αφαιρείται, αλλά ο δράστης το κρατά παράνομα. Παραδείγματα υπεξαίρεσης είναι όταν κάποιος διαχειρίζεται χρήματα ή περιουσία που του έχει εμπιστευθεί κάποιος άλλος και αποφασίζει να τα κρατήσει παράνομα.

• Ποινή: Η υπεξαίρεση τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή. Εάν το αντικείμενο είναι μεγάλης αξίας, η ποινή μπορεί να φτάσει έως και τα δέκα χρόνια κάθειρξη.

4. Αυθαίρετη Χρήση Μεταφορικού Μέσου (Άρθρο 374Α ΠΚ)

Η αυθαίρετη χρήση μεταφορικού μέσου αφορά τη χρήση ξένου μηχανοκίνητου οχήματος χωρίς την άδεια του ιδιοκτήτη ή του κατόχου του. Εδώ, η πράξη δεν περιλαμβάνει μόνιμη ιδιοποίηση του οχήματος, αλλά απλώς τη χρήση του χωρίς άδεια.

• Ποινή: Η ποινή για την αυθαίρετη χρήση μεταφορικού μέσου είναι φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή.

5. Ληστεία (Άρθρο 380 ΠΚ)

Η ληστεία αποτελεί μια μορφή κλοπής που συνοδεύεται από τη χρήση βίας ή απειλών κατά προσώπου. Στη ληστεία, ο δράστης αφαιρεί ένα αντικείμενο από την κατοχή κάποιου άλλου, χρησιμοποιώντας σωματική βία ή απειλώντας τον με σοβαρή σωματική βλάβη ή θάνατο.

• Ποινή: Η ληστεία τιμωρείται με κάθειρξη και χρηματική ποινή. Εάν η πράξη προκαλέσει θάνατο ή βαριά σωματική βλάβη, η ποινή μπορεί να είναι ισόβια ή κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών.

6. Φθορά Ξένης Ιδιοκτησίας (Άρθρο 378 ΠΚ)

Η φθορά ξένης ιδιοκτησίας συμβαίνει όταν κάποιος καταστρέφει ή βλάπτει την περιουσία ενός άλλου ατόμου, είτε εν μέρει είτε ολοκληρωτικά. Σημαντική είναι και η περίπτωση φθοράς δημόσιας περιουσίας, όπως μνημεία ή δημόσια κτίρια.

• Ποινή: Η φθορά ξένης ιδιοκτησίας τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή. Εάν το αντικείμενο είναι μεγάλης αξίας ή βρίσκεται σε δημόσιο χώρο, η ποινή είναι τουλάχιστον ένα έτος φυλάκισης.

7. Απάτη (Άρθρο 386 ΠΚ)

Η απάτη συμβαίνει όταν κάποιος παραπλανά ένα άτομο με ψευδείς πληροφορίες με σκοπό να το οδηγήσει σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή που θα του προκαλέσει οικονομική ζημία. Η απάτη μπορεί να γίνει μέσω ψευδών δηλώσεων ή απόκρυψης σημαντικών γεγονότων.

• Ποινή: Η απάτη τιμωρείται με φυλάκιση και χρηματική ποινή. Εάν η ζημία υπερβαίνει τα 120.000 ευρώ, η ποινή μπορεί να φτάσει έως και τα δέκα χρόνια κάθειρξη.

8. Απιστία (Άρθρο 390 ΠΚ)

Η απιστία αφορά περιπτώσεις όπου κάποιος που έχει την ευθύνη διαχείρισης της περιουσίας ενός άλλου ενεργεί με τρόπο που προκαλεί οικονομική ζημία. Ο δράστης μπορεί να είναι διαχειριστής, υπάλληλος, ή οποιοσδήποτε άλλος που έχει νόμιμη ευθύνη για την περιουσία κάποιου άλλου.

• Ποινή: Η απιστία τιμωρείται με φυλάκιση και χρηματική ποινή. Αν η ζημία είναι άνω των 120.000 ευρώ, η ποινή μπορεί να φτάσει έως δέκα χρόνια κάθειρξη.

9. Καταδολίευση Δανειστών (Άρθρο 397 ΠΚ)

Η καταδολίευση δανειστών συμβαίνει όταν ένας οφειλέτης κρύβει ή πουλάει τα περιουσιακά του στοιχεία με σκοπό να αποφύγει την αποπληρωμή χρεών στους δανειστές του. Με αυτή την πράξη, ο οφειλέτης προσπαθεί να ματαιώσει την ικανοποίηση των δανειστών του.

• Ποινή: Η καταδολίευση δανειστών τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή. Εάν η ζημία που προκλήθηκε είναι πολύ μεγάλη, η ποινή μπορεί να είναι τουλάχιστον δύο έτη φυλάκισης.

<<Όποιος καταστρέφει ή βλάπτει ξένο (ολικά ή εν μέρει) πράγμα ή με άλλον τρόπο καθιστά ανέφικτη τη χρήση του τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή και αν το πράγμα είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας ή τοποθετημένο σε δημόσιο χώρο με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Αν το πράγμα είναι μικρής αξίας ή η ζημία που προκλήθηκε είναι ελαφρά, ο υπαίτιος τιμωρείται με χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.2. Με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή τιμωρείται ο υπαίτιος αν το αντικείμενο της πράξης που προβλέπεται στο εδάφιο α΄ της προηγούμενης παραγράφου είναι πράγμα που χρησιμεύει για κοινό όφελος ή καλλιτεχνικό ή ιστορικό μνημείο ή αν η φθορά έγινε με φωτιά ή με εκρηκτικές ύλες.>>

Σχολιασμός επί του άρθρου: φθορά ξένης ιδιοκτησίας συνιστά, η καταστροφή ή η βλάβη ξένου πράγματος ή το να καταστεί η χρήση του ανέφικτη. Αντικείμενα του συγκεκριμένου εγκλήματος μπορεί να είναι τόσο τα κινητά, όσο και τα ακίνητα πράγματα. Η βλάβη του πράγματος, μπορεί να αφορά τη λειτουργικότητα και τη χρησιμότητα του ή την υλική μορφή του. Καταστροφή του πράγματος υφίσταται, όταν το αντικείμενο αχρηστεύεται παντελώς από το δράστη του εγκλήματος της φθοράς ξένης ιδιοκτησίας.

379 ΠΚ Φθορα ψηφιακών δεδομένων

Όποιος, χωρίς δικαίωμα, διαγράφει, καταστρέφει, αλλοιώνει ή αποκρύπτει ψηφιακά δεδομένα ενός συστήματος πληροφοριών, καθιστά ανέφικτη τη χρήση τους ή με οποιονδήποτε τρόπο αποκλείει την πρόσβαση στα δεδομένα αυτά τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο (2) έτη και χρηματική ποινή. Αν η ζημία που προκλήθηκε είναι ελαφρά, ο υπαίτιος τιμωρείται με χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.

2. Η πράξη της παρ. 1 τιμωρείται: α) με φυλάκιση έως τρία (3) έτη και χρηματική ποινή, αν επλήγη μεγάλος αριθμός πληροφοριακών συστημάτων και η πράξη τελέστηκε με τη χρήση εργαλείου που έχει σχεδιαστεί κατά κύριο λόγο για τον σκοπό αυτόν, β) με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηματική ποινή, αν προκάλεσε σοβαρές ζημίες και ιδίως μεγάλης έκτασης ή για μεγάλο χρονικό διάστημα διατάραξη των υπηρεσιών των συστημάτων πληροφοριών, οικονομική ζημία ιδιαίτερα μεγάλης αξίας ή σημαντική απώλεια δεδομένων, ή αν τελέστηκε κατά πληροφοριακών συστημάτων που αποτελούν μέρος υποδομής για την προμήθεια του πληθυσμού με ζωτικής σημασίας αγαθά ή υπηρεσίες. Ως ζωτικής σημασίας αγαθά ή υπηρεσίες νοούνται ιδίως η εθνική άμυνα, η υγεία, οι συγκοινωνίες, οι μεταφορές και η ενέργεια.

3. Με φυλάκιση έως δύο (2) έτη και χρηματική ποινή τιμωρείται όποιος χωρίς δικαίωμα και με σκοπό τη διάπραξη του εγκλήματος της παρ. 1 κατασκευάζει, κατέχει, εισάγει ή διαθέτει: α) συσκευές ή πληροφοριακά συστήματα, πρωτίστως σχεδιασμένα ή ειδικά προσαρμοσμένα για τον σκοπό της διάπραξης του εγκλήματος της παρ. 1 ή β) συνθηματικά ή κωδικούς πρόσβασης ή άλλα παρεμφερή δεδομένα με τη χρήση των οποίων είναι δυνατόν να αποκτηθεί πρόσβαση στο σύνολο ή μέρος ενός πληροφοριακού συστήματος. Απαλλάσσεται από κάθε ποινή όποιος καταστρέφει με δική του θέληση τις παραπάνω συσκευές ή προγράμματα υπολογιστή ή δεδομένα πριν τα χρησιμοποιήσει για τη διάπραξη του εγκλήματος του προηγούμενου εδαφίου.

Σχολιασμός επί του άρθρου: To συγκεκριμένο άρθρο αποτελεί τον εκσυγχρονισμό του ποινικού δικαίου, στη σύγχρονη εποχή που τα ψηφιακά δεδομένα κυριαρχούν στη καθημερινότητα όλων μας. Μια τέτοια επικαιροποίηση μετά τον νόμο 4619/2019 ήταν αναγκαία για τον ποινικό μας κώδικα, ώστε να συμβαδίσει το δίκαιο με τους ταχύτατους ρυθμούς ανάπτυξης της ψηφιακής τεχνολογίας και του παγκόσμιου ιστού.

380 ΠΚ Ληστεία

Όποιος με σωματική βία εναντίον προσώπου ή με απειλές ενωμένες με επικείμενο κίνδυνο σώματος ή ζωής αφαιρεί από άλλον ξένο (ολικά ή εν μέρει) κινητό πράγμα ή τον εξαναγκάζει να του το παραδώσει για να το ιδιοποιηθεί παράνομα, τιμωρείται με κάθειρξη και χρηματική ποινή.2. Αν από την πράξη επήλθε ο θάνατος κάποιου προσώπου ή βαριά σωματική βλάβη ή αν η πράξη εκτελέστηκε με ιδιαίτερη σκληρότητα εναντίον προσώπου, επιβάλλεται ισόβια κάθειρξη.3. Οι ποινές των προηγούμενων παραγράφων επιβάλλονται και σε εκείνον που καταλήφθηκε επ’ αυτοφώρω να κλέβει και μεταχειρίζεται σωματική βία εναντίον προσώπου ή απειλές ενωμένες με επικείμενο κίνδυνο σώματος ή ζωής για να διατηρήσει το κλοπιμαίο.

Σχολιασμός επί του άρθρου: To έγκλημα της ληστείας, αναμφίβολα αποτελεί το ειδεχθέστερο εκ των εγκλημάτων κατά της ιδιοκτησίας, καθώς εκτός από το στοιχείο της κλοπής, δηλαδή της αφαίρεσης της ξένης κατοχής και της θεμελίωσης νέας με σκοπό παράνομης ιδιοποίησης, έχει και το στοιχείο της παράνομης βίας, είτε απόλυτης είτε ψυχολογικής. Μάλιστα συνοδεύεται και από απειλές, ενωμένες με επικείμενο κίνδυνο σώματος ή ζωής, που αναγκάζουν τον παθόντα να υποκύψει και να δεχτεί την αφαίρεση των αντικειμένων που ανήκουν στην ιδιοκτησία του. Μάλιστα στο έγκλημα της ληστείας ανήκουν και οι περιπτώσεις της ληστρικής εκβίασης, της ληστοειδούς εκβίασης και της ληστρικής κλοπής.