Αφαίρεση δικαιώματος επικοινωνίας. Σε κάποιες εξαιρετικές περιπτώσεις, ο γονέας που έχει δικαίωμα επικοινωνίας με το ανήλικο τέκνο του, είναι με αντικειμενικά κριτήρια ακατάλληλος για να έρχεται σε επικοινωνία με το ανήλικο τέκνο του. Στις περιπτώσεις αυτές, το δικαστήριο καλείται να συγκεράσει αφενός το δικαίωμα ενός γονέα να επικοινωνεί με το τέκνο του, αφετέρου το συμφέρον του τέκνου για μια ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη. Ας εξετάσουμε λοιπόν αναλυτικότερα τον τρόπο προσέγγισης των δικαστηρίων, σύμφωνα με τη κείμενη νομοθεσία και νομολογία σε αυτό το ευαίσθητο οικογενειακό ζήτημα.
Αφαίρεση δικαιώματος επικοινωνίας – Άρθρο 1520 ΑΚ
Στο άρθρο 1520 ΑΚ προβλέπεται, πως ο γονέας που για οποιονδήποτε λόγο δε διαμένει με το ανήλικο τέκνο του, διατηρεί το δικαίωμα της προσωπική επικοινωνίας με αυτό. Ο τρόπος ρύθμισης της επικοινωνίας του γονέα που δε διαμένει με το τέκνο, ρυθμίζεται είτε κατόπιν συμφωνίας των πρώην συζύγων στη περίπτωση του συναινετικού διαζυγίου, είτε σε περίπτωση διαζυγίου με αντιδικία από το Δικαστήριο. Σκοπός του δικαιώματος της επικοινωνίας με το τέκνο είναι, η διατήρηση του ψυχικού δεσμού μεταξύ γονέα και τέκνου και η αποφυγή της αποξένωσης από τον γονέα με τον οποίο το τέκνο δε διαμένει μαζί του. Άλλωστε, ο νομοθέτης εστιάζει πάντοτε στο οικογενειακό δίκαιο στο συμφέρον του τέκνου που δεν είναι άλλο από το να έχει στη ζωή του και τους δύο γονείς του, εκτός και αν σε εξαιρετικές περιπτώσεις κάποιος εκ των γονέων είναι προδήλως και αντικειμενικώς ακατάλληλος για το τέκνο.
Η δυνατότητα που έχει ο γονιός που δε μένει μαζί με το τέκνο για επικοινωνία με αυτό δε μπορεί να αφαιρεθεί, ούτε και να περιοριστεί, παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις που υπάρχει σπουδαίος λόγος. Είναι αδιάφορα για τον καθορισμό της επικοινωνίας του γονέα με το τέκνο του, ζητήματα όπως για ποιο λόγο οι γονείς του δε ζουν μαζί , ποιος έχει την επιμέλεια του τέκνου, αν ο γονέας που αξιώνει την επικοινωνία είναι ο υπαίτιος για τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης των γονέων ή για τη λύση του γάμου τους. Ως εκ τούτων, σε καμία περίπτωση δε νοείται πλήρης αποκλεισμός του δικαιώματος της προσωπικής επικοινωνίας του γονέα με το ανήλικο τέκνο του. Όμως, σε περίπτωση που η επικοινωνία μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ανατροφή του ανήλικου τέκνου, ρυθμίζεται το δικαίωμα της επικοινωνίας με τέτοιο τρόπο ώστε η επικοινωνία να πραγματοποιείται με τις αναγκαίες προφυλάξεις, ώστε το ανήλικο τέκνο να μην υφίσταται κίνδυνο από την επικοινωνία. Οι προφυλάξεις κατά την επικοινωνία μπορεί να αφορούν τον τόπο, τον τρόπο και τον χρόνο άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας.
Σε περίπτωση μάλιστα που είναι για το συμφέρον του τέκνου, μπορεί να οριστεί να πραγματοποιείται η επικοινωνία του γονέα που δε διαμένει με το τέκνο με τη παρουσία τρίτων προσώπων (συνήθως στενών συγγενών). Σε εξαιρετικά ακραίες καταστάσεις ή σε περιπτώσεις που η άσκηση του δικαιώματος επικοινωνίας πραγματοποιείται με καταχρηστικό τρόπο, μπορεί το δικαστήριο να αποφασίσει τον αποκλεισμό του δικαιώματος επικοινωνίας του γονέα που δε διαμένει με το τέκνο, αν αυτό είναι αναγκαίο για το συμφέρον του τέκνου. Ο αποκλεισμός αυτός της επικοινωνίας, που όλως εξαιρετικώς μπορεί να επιβάλλει το δικαστήριο, είναι δεκτικός μεταρρυθμίσεως σε περίπτωση που στο μέλλον επέλθει μεταβολή των συνθηκών που οδήγησαν στην επιβολή του.
Σημαντικό είναι να λεχθεί πως, στο οικογενειακό δίκαιο το συμφέρον του τέκνου είναι στο απόλυτο επίκεντρο του νομοθέτη. Το συμφέρον του τέκνου είναι μια αόριστη νομική έννοια και γενική ρήτρα, που εξειδικεύεται ανάλογα με τις συνθήκες κάθε περίπτωσης. Για την συγκεκριμενοποίηση της αόριστης αυτής νομικής έννοιας στην υπό κρίση κάθε φορά περίπτωση, το δικαστήριο χρησιμοποιεί τους κανόνες της λογικής, τα διδάγματα της κοινής πείρας, τα πορίσματα της εξελικτικής ψυχολογίας και της παιδοψυχιατρικής. Η προσωπικότητα, η παιδαγωγική καταλληλότητα του κάθε γονέα, οι συνθήκες κατοικίας και η οικονομική κατάσταση είναι παράγοντες που συνεκτιμώνται από το δικαστήριο. Ως εκ τούτων, το συμφέρον του ανήλικου τέκνου εξειδικεύεται με κριτήριο τις περιστάσεις που έχουν διαμορφωθεί στη συγκεκριμένη οικογένεια, στο συγκεκριμένο ανήλικο τέκνο και όχι γενικά και αόριστα.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, η αφαίρεση του δικαιώματος επικοινωνίας του γονέα που δε διαμένει με το ανήλικο τέκνο πραγματοποιείται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν επιβάλλεται για το συμφέρον του ανήλικου τέκνου. Επισημαίνεται πως για να αφαιρεθεί το δικαίωμα επικοινωνίας από τον γονέα που δε διαμένει με το ανήλικο τέκνο, θα πρέπει αυτός να είναι προδήλως ακατάλληλος να επικοινωνεί με το ανήλικο τέκνο και να αποτελεί αντικειμενικά πρότυπο προς αποφυγή και παντελώς ακατάλληλος να έρχεται σε επαφή με το ανήλικο τέκνο. Το δικαστήριο σεβόμενο το δικαίωμα του γονέα να επικοινωνεί με το τέκνο του, θα προσπαθήσει να υπάρχει το δικαίωμα επικοινωνίας με το ανήλικο τέκνο ρυθμίζοντας την επικοινωνία με τον κατάλληλο τρόπο για την ασφάλεια και το συμφέρον του ανήλικου τέκνου.
Αν ωστόσο η επικοινωνία είναι αντίθετη προς το συμφέρον του ανήλικου τέκνου, τότε το δικαστήριο θα προβεί στην αφαίρεση του δικαιώματος επικοινωνίας με το ανήλικο τέκνο του γονέα που δε διαμένει μαζί του, παρέχοντας του όμως τη δυνατότητα να προβεί σε μεταρρύθμιση της αποφάσεως περί αποκλεισμού της επικοινωνίας, αν έχει επέλθει μεταβολή των περιστάσεων που οδήγησαν το δικαστήριο σε αφαίρεση του δικαιώματος του για επικοινωνία με το ανήλικο τέκνο του.
1 Σχόλιο