Αποδοχή κληρονομιάς. Η κληρονομιαία περιουσία διακρίνεται στο ενεργητικό της κληρονομιάς και το παθητικό της κληρονομιάς. Στο ενεργητικό περιλαμβάνονται όλα τα ακινητα δηλαδή τα σπίτια, οικόπεδα, αγροτεμάχια, οι τραπεζικοί λογαριασμοί καθώς και τα υπόλοιπα επενδυτικά προϊόντα όπως είναι τα ομόλογα, οι μετοχές, τα μερίσματα. Στο ενεργητικό της κληρονομιάς ανήκουν τα αυτοκίνητα, οι μοτοσυκλέτες, τα σκάφη, τα κοσμήματα, έργα τέχνης και η εν γένει οικοσκευή του θανόντος. Στο παθητικό της κληρονομιάς περιλαμβάνονται τα χρέη της περιουσίας.
Σε περίπτωση που το παθητικό της κληρονομιάς υπερβαίνει το ενεργητικό της κληρονομίας, ο κληρονόμος δύναται να ασκήσει το δικαίωμα αποποίησης που έχει, που μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα σε χρονικό διάστημα 4 μηνών από το θάνατο του κληρονομούμενου ή σε περίπτωση που υπάρχει διαθήκη από την ημερομηνία δημοσίευσης της διαθήκης. Η αποδοχή της κληρονομιάς πραγματοποιείται με δύο τρόπους α) σιωπηρά ή β) με συμβολαιογραφικό έγγραφο. Σε περίπτωση που δε γίνει αποποίηση, μετά τη παρέλευση 4 μηνών τεκμαίρεται πως έχει γίνει σιωπηρή αποδοχή. Επισημαίνεται πως με συμβολαιογραφικό έγγραφο πραγματοποιείται η αποδοχή μόνο των ακινήτων της κληρονομιάς. Ο δικηγόρος για κληρονομικά διαθέτει ειδίκευση στο κληρονομικό δίκαιο. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει διαθήκη ακολουθείται η εξ’ αδιαθέτου διαδοχή ως ακολούθως:
Πρώτη Τάξη : Τέκνα (άρθρο 1813 ΑΚ)
Ως κληρονόμοι εξ αδιαθέτου στην πρώτη τάξη καλούνται οι κατιόντες του κληρονομουμένου. Ο πλησιέστερος απ’ αυτούς αποκλείει τον απώτερο της ίδιας ρίζας.
Στη θέση κατιόντος που δεν ζει κατά την επαγωγή υπεισέρχονται οι κατιόντες που μέσω αυτού συνδέονται με συγγένεια με τον κληρονομούμενο (διαδοχή κατά ρίζες). Τα τέκνα κληρονομούν κατ’ ισομοιρία.
Δεύτερη Τάξη: Γονείς – Αδέλφια (άρθρο 1814 ΑΚ)
Στη δεύτερη τάξη καλούνται μαζί οι γονείς του κληρονομουμένου, οι αδελφοί, καθώς και τέκνα και έγγονοι αδελφών που έχουν πεθάνει πριν απ’ αυτόν. Οι γονείς και οι αδελφοί κληρονομούν κατ’ ισομοιρία και τα τέκνα ή οι έγγονοι αδελφών που έχουν πεθάνει πριν από τον κληρονομούμενο κληρονομούν κατά ρίζες. Τα τέκνα αδελφού του κληρονομουμένου που έχει πεθάνει πριν απ’ αυτόν αποκλείουν τους εγγόνους της ίδιας ρίζας. Ετεροθαλείς αδελφοί (άρθρο 1815 ΑΚ) Ετεροθαλείς αδελφοί, αν συντρέχουν με γονείς ή με αμφιθαλείς ή με τέκνα ή εγγόνους αμφιθαλών αδελφών, παίρνουν το μισό της μερίδας που ανήκει στους αμφιθαλείς.
Το μισό επίσης παίρνουν και τα τέκνα ή οι έγγονοι ετεροθαλών αδελφών που έχουν πεθάνει πριν από τον κληρονομούμενο.
Τρίτη Τάξη: Παππούδες – Γιαγιάδες (άρθρο 1816 ΑΚ)
Στην τρίτη τάξη καλούνται οι παππούδες και οι γιαγιάδες του κληρονομουμένου και από τους κατιόντες τους τα τέκνα και οι έγγονοι. Αν κατά την επαγωγή ζουν οι παππούδες και οι γιαγιάδες και των δύο γραμμών, κληρονομούν μόνο αυτοί κατ’ ισομοιρία. Αν κατά την επαγωγή δεν ζει ο παππούς ή η γιαγιά από την πατρική ή τη μητρική γραμμή, στη θέση εκείνου που έχει πεθάνει υπεισέρχονται τα τέκνα και οι εγγονοί του. Αν δεν υπάρχουν τέκνα και έγγονοι, η μερίδα αυτού που έχει πεθάνει περιέρχεται στον παππού ή τη γιαγιά, της ίδιας γραμμής και, αν δεν υπάρχει, στα τέκνα και στους εγγόνους του. Αν κατά την επαγωγή δεν ζουν ο παππούς και η γιαγιά, είτε από την πατρική είτε από τη μητρική γραμμή και δεν υπάρχουν τέκνα και έγγονοι αυτών που έχουν πεθάνει, κληρονομούν μόνο ο παππούς ή η γιαγιά ή τα τέκνα και οι έγγονοί τους από την άλλη γραμμή.
Τα τέκνα κληρονομούν κατ’ ισομοιρία και αποκλείουν τους εγγόνους της ίδιας ρίζας. Οι έγγονοι κληρονομούν κατά ρίζες.
Τέταρτη Τάξη : Προπαππούδες – Προγιαγιάδες (άρθρο 1817 ΑΚ)
Στην τέταρτη τάξη καλούνται οι προπαππούδες και οι προγιαγιάδες του κληρονομουμένου. Οι προπαππούδες και οι προγιαγιάδες που ζουν κατά το χρόνο της επαγωγής κληρονομούν κατ’ ισομοιρία ανεξάρτητα αν ανήκουν στην ίδια ή σε διάφορες γραμμές. Ο επιζών σύζυγος (άρθρο 1820 ΑΚ) Εκείνος από τους συζύγους που επιζεί καλείται, ως κληρονόμος εξ αδιαθέτου, με τους συγγενείς της πρώτης τάξης στο τέταρτο (1/4) και με τους συγγενείς των άλλων τάξεων στο μισό (1/2) της κληρονομίας. Επιπλέον παίρνει ως εξαίρετο, ανεξάρτητα από την τάξη με την οποία καλείται, τα έπιπλα, σκεύη, ενδύματα και άλλα τέτοια οικιακά αντικείμενα που τα χρησιμοποιούσαν είτε μόνος εκείνος που επιζεί είτε και οι δύο σύζυγοι. Αν όμως υπάρχουν τέκνα του συζύγου που πέθανε, λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες και αυτών, εφόσον το επιβάλλουν οι ειδικές περιστάσεις για λόγους επιείκειας.
Πέμπτη Τάξη : Ο επιζών σύζυγος αν δεν υπάρχουν συγγενείς μέχρι και 4ης τάξεως (άρθρο 1821 ΑΚ) Αν δεν υπάρχουν συγγενείς της πρώτης, της δεύτερης, της τρίτης και της τέταρτης τάξης, ο σύζυγος που επιζεί καλείται ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος σε ολόκληρη την κληρονομία. Έκτη Τάξη : Δημόσιο (άρθρο 1824 ΑΚ)Αν κατά την επαγωγή της κληρονομίας δεν υπάρχει ούτε συγγενής από εκείνους που καλούνται κατά το νόμο, ούτε σύζυγος του κληρονομουμένου, ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος καλείται το δημόσιο.
Aν υπάρχει διαθήκη με αυτή ορίζονται οι κληρόνομοι σύμφωνα με τη βούληση του διαθέτη σε διαφορετικά ποσοστά από αυτά της εξ’ αδιαθέτου διαδοχής ή σε συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία. Δια της διαθήκης, παρέχεται η δυνατότητα στον διαθέτη να ορίσει ως κληρονόμους του άτομα που δεν θα κληρονομούσαν χωρίς διαθήκη καθώς δε θα περιλαμβάνονταν στο σύστημα των τάξεων της εξ’ αδιαθέτου διαδοχής. Η αποδοχή της κληρονομίας δια συμβολαιογραφικής πράξης, μπορεί να πραγματοποιηθεί οποτεδήποτε μέσα στα χρόνια. Νομικά, η αποδοχή της κληρονομιάς είναι η δήλωση βούλησης του προσωρινού κληρονόμου στον οποίο έχει επαχθεί η κληρονομιά ότι δέχεται την κληρονομιά και ότι επιθυμεί να καταστεί οριστικός κληρονόμος.
Διακρίνεται σε ρητή αποδοχή της κληρονομιάς που πραγματοποιείται με σύνταξη σχετικής πράξης αποδοχής της κληρονομιάς που συνήθως λαμβάνει συμβολαιογραφικό τύπο, αφού είναι απαραίτητο το δημόσιο έγγραφο και σε σιωπηρή αποδοχή της κληρονομιάς η οποία πραγματοποιείται με διάφορους τρόπους που σχετίζονται με πράξεις ή παραλείψεις του προσωρινού κληρονόμου, με συνηθέστερο τρόπο σιωπηρής αποδοχής της κληρονομιάς τη παράλειψη του προσωρινού κληρονόμου να αποποιηθεί την κληρονομιά μέσα στη προβλεπόμενη προθεσμία των τεσσάρων (4) μηνών από τότε που έμαθε την επαγωγή της κληρονομιάς και τον λόγο της επαγωγής και ως εκ τούτου αποδέχθηκε σιωπηρά την κληρονομιά.
Συμπερασματικά
Αν η κληρονομιά έχει χρέη που υπερβαίνουν το ενεργητικό της, ο νόμος παρέχει τη δυνατότητα προστασίας του κληρονόμου. Για να προστατευθεί ο κληρονόμος και να μη πληρώσει με την ατομική του περιουσία τους δανειστές του κληρονομούμενου, μπορεί να προβεί σε αποδοχή της κληρονομίας με το ευεργέτημα της αποδοχής. Η αποδοχή της κληρονομιάς με το ευεργέτημα της αποδοχής έχει ως αποτέλεσμα ο κληρονόμος να ευθύνεται για τα χρέη της κληρονομιάς μέχρι το ενεργητικό της κληρονομιάς και όχι με τη προσωπική του περιουσία.
