Αναμφίβολα με τον νόμο 4800/2021, έχουν επέλθει σοβαρές αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο. Ωστόσο, ακόμα και μετά από αυτή τη δραστική νομοθετική μεταρρύθμιση του Οικογενειακού Δικαίου, η συνηθέστερη περίπτωση είναι την επιμέλεια ενός παιδιού να την έχει η μητέρα. Ως εκ τούτου, ο πατέρας προσπαθεί να ρυθμίσει δια δικαστικής αποφάσεως το δικαίωμα της η επικοινωνίας με τα τέκνα του, με ασφαλιστικά μέτρα και προσωρινή διαταγή καθώς και με αγωγή επικοινωνίας.
Τι συμβαίνει όταν η μητέρα δε δίνει το παιδί στον πατέρα
Η επικοινωνία αποτελεί χωρίς αμφιβολία, το σημαντικότερο δικαίωμα του πατέρα για τη διατήρηση των συναισθημάτων στοργής και αγάπης με τα τέκνα του. Η ιδιότητα του γονέα είναι μια από τις σημαντικότερες και αποτελεί σταθμός ζωής για κάθε άνθρωπο. Ως εκ τούτου, ο πατέρας έχει ανάγκη να επικοινωνεί με τα τέκνα του και να μη βιώνει συναισθήματα γονικής αποξένωσης. Πέρα όμως από τον πατέρα και τα τέκνα έχουν ανάγκη τη πατρική φιγούρα στη ζωή τους για την ομαλή ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη, καθώς η σχέση του τέκνου με καθέναν από τους γονείς τους είναι μοναδική και αναντικατάστατη.
Ο πατέρας λοιπόν που κατά το σύνηθες συμβαίνον δε διαμένει με τα τέκνα του έχει δικαίωμα να ζητήσει να ρυθμιστεί δικαστικά το δικαίωμα της επικοινωνίας του με τα τέκνα του ασκώντας ασφαλιστικά μέτρα ή αγωγή κατά του άλλου γονέα, ασχέτως με το αν τα τέκνα του είναι γεννημένα εντός γάμου ή εκτός γάμου και απλά έχουν αναγνωριστεί από αυτόν. Τον νομοθέτη τον ενδιαφέρει, όχι το νομικό καθεστώς του γάμου άλλα η ιδιότητα της πατρότητας.
Για τον καθορισμό του δικαιώματος της επικοινωνίας το δικαστήριο δε προβαίνει σε εξέταση του λόγου για τον οποίον οι σύζυγοι δε ζουν μαζί, ούτε ποιος είναι ο υπαίτιος σύζυγος για τη μεταξύ τους διάσταση ή ποιος έχει την επιμέλεια του τέκνου. Το δικαστήριο έχει ως απόλυτο επίκεντρο το συμφέρον του τέκνου, σύμφωνα με τις πλέον επίκαιρες γνωματεύσεις της παιδοψυχολογίας. Στο διαζύγιο με αντιδικία παρουσιάζονται συνήθως αυτές οι έντονες διαφωνίες.
Πως ρυθμίζεται η επικοινωνία
Η επικοινωνία ρυθμίζεται από το δικαστήριο, σύμφωνα με γεγονότα και αξιολογικά κριτήρια που βασίζονται στη λογική και στα διδάγματα της κοινής πείρας, καθώς και με τις κρατούσες επιστημονικές μελέτες εγνωσμένου κύρους της ψυχολογίας, της παιδοψυχολογίας και της παιδοψυχιατρικής. Το δικαστήριο στην απόφαση του κρίνει τη κάθε περίπτωση ξεχωριστά, σύμφωνα με τα ιδιαίτερα κάθε φορά χαρακτηριστικά της. Η προσωπική γνώμη του ανηλίκου, αν φυσικά έχει κάποια ηλικία και ωριμότητα λαμβάνεται υπόψιν από το δικαστήριο, χωρίς ωστόσο να είναι δεσμευτική.
Στο δικόγραφο του, ο γονέας που ζητά τον καθορισμό της επικοινωνίας με τα τέκνα του, δύναται να προσδιορίσει το περιεχόμενο της επικοινωνίας που θέλει να έχει με τα τέκνα του και τα συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, ήτοι τις καθημερινές, τα Σαββατοκύριακα, τα Χριστούγεννα, το Πάσχα και το καλοκαίρι. Ο προσδιορισμός του τρόπου και των διαστημάτων επικοινωνίας του πατέρα με τα τέκνα του, θα πρέπει να είναι αναλυτικός, τόσο στο δικόγραφο των ασφαλιστικών μέτρων, όσο και στο δικόγραφο της αγωγής επικοινωνίας. Το δικαστήριο λαμβάνει υπόψιν τα αιτήματα του πατέρα περί επικοινωνίας και κρίνει σύμφωνα με το συμφέρον του τέκνου, για να εκδόσει την απόφαση επικοινωνίας του πατέρα με τα τέκνα του.
Η εκδοθείσα απόφαση περί ρύθμισης της επικοινωνίας που εκδίδεται από το Δικαστήριο και ρυθμίζει την επικοινωνία μπορεί να προβλέπει και κυρώσεις για τον γονέα που θα παραβιάσει την επικοινωνία. Συνήθεις κυρώσεις είναι, η προσωπική κράτηση και η χρηματική ποινή.
Ενδεχόμενη μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου, η οποία θα έχει ουσιώδη επίδραση στο δικαίωμα της επικοινωνίας του γονέα που δε διαμένει με το τέκνο, απαιτεί είτε προηγούμενη συμφωνία των γονέων, είτε προηγούμενη οριστική δικαστική απόφαση μετά από αίτημα οποιουδήποτε εκ των γονέων.
Επισημαίνεται πως σε περίπτωση που η μητέρα δε δίνει το παιδί στον πατέρα και πράττει τοιουτοτρόπως συστηματικά, προκαλεί στον πατέρα προσβολή της προσωπικότητας του, η οποία γεννά στο πρόσωπο του αξιώσεις για άρση της προσβολής (δηλαδή αποκατάσταση της επικοινωνίας), παράλειψη της στο μέλλον, αποζημίωση κατ’ άρθρον 57 ΑΚ και χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής του βλάβης κατ’ άρθρον 59 ΑΚ.
Σε περίπτωση μάλιστα που ο γονέας υφίσται περιουσιακή ζημία από τη παρεμπόδιση της επικοινωνίας από τον έτερο γονέα, μπορεί να γεννηθεί και αξίωση αποζημιώσεως. Πέραν τούτων, ο πατέρας που εμποδίζεται συστηματικά να ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας του με τα τέκνα του, δύναται να προβεί κατά του άλλου γονέα σε έγκληση για μη συμμόρφωση σε δικαστική απόφαση επικοινωνίας επικαλούμενος το άρθρο 169 Α ΠΚ. Συνεπώς, η παρεχόμενη προστασία στο δικαίωμα επικοινωνίας του πατέρα είναι τόσο εκ της ποινικής όσο και εκ της αστικής νομοθεσίας.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, το δικαίωμα επικοινωνίας του πατέρα να επικοινωνεί με τα τέκνα του προστατεύεται εκ του νόμου τόσο με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων και της ταχύρρυθμης διαδικασίας της προσωρινής διαταγής , όσο και μέσω της διαδικασίας της δικαστικής αποφάσεως μετά από την άσκηση αγωγής. Σημαντικό, είναι να επισημανθεί πως η συστηματική παραβίαση του δικαιώματος επικοινωνίας από τον έτερο γονέα συνιστά κακή άσκηση της γονικής μέριμνας και αν ο γονέας που διαμένει με τα τέκνα παρεμποδίζει συστηματικώς την επικοινωνία του έτερου γονέα με τα τέκνα, ο γονέα αυτός δύναται να προστατευθεί από την ελληνική δικαιοσύνη, ώστε να διαφυλάξει το δικαίωμα της επικοινωνίας του με τα τέκνα του.
